یک مرد ۸۵ ساله به بخش اورژانس مراجعه کرده و از فشار زیر جناغی قفسه سینه (با شدت ۹ از ۱۰ در مقیاس درد) شکایت دارد. این درد به بازوی چپ او منتشر می‌شود. سایر علائم و نشانه‌ها شامل حالت تهوع، سرگیجه، تنگی نفس (SOB)، تعریق (دیافورز)، و احساس "اتفاقی بد در حال رخ دادن است" می‌باشد.

وی به‌صورت اورژانسی برای کاتتریزاسیون قلبی فرستاده شد و در بررسی‌ها تنگی ۹۰٪ در قسمت انتهایی و ۸۵٪ در قسمت ابتدایی شریان کرونری راست تشخیص داده شد. سپس مداخله‌ی عروق کرونری از طریق پوست (PCI) با آنژیوپلاستی با بالون و جایگذاری استنت برای او انجام گرفت.

پس از بهبودی از بیهوشی، بیمار در واحد مراقبت قلبی سطح پایین‌تر (cardiac step-down unit) بستری شد؛ جایی که شما مشغول به کار هستید. هنگام دریافت گزارش پزشکی، متوجه می‌شوید که در پرونده‌ی الکترونیکی سلامت (EHR) ثبت شده که بیمار باید پس از عمل در آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلبی، دوز اول دو دارو را دریافت می‌کرد. اما این داروها طبق تجویز پزشک، به بیمار داده نشده‌اند. شما این خطا را به متخصص قلب مداخله‌ای گزارش می‌دهید.

تمرکز بر شایستگی QSEN: فناوری اطلاعات سلامت (Informatics)

پیچیدگی‌های موجود در سیستم مراقبت سلامت امروزی، پرستاران را ملزم می‌کند که مهارت‌های چند‌تخصصی خاصی را برای ارائه‌ی مراقبت ایمن و باکیفیت از بیمار به کار گیرند (مؤسسه‌ی پزشکی، ۲۰۰۳).

پروژه‌ی آموزش کیفیت و ایمنی برای پرستاران (QSEN) چارچوبی را برای دانش، مهارت‌ها و نگرش‌ها (KSAs) ارائه می‌دهد که پرستاران باید برای اثبات شایستگی در این زمینه‌های کلیدی از آن پیروی کنند. این حوزه‌های کلیدی شامل موارد زیر است:

✅ مراقبت متمرکز بر بیمار
✅ همکاری و کار تیمی بین‌رشته‌ای
✅ روش‌های مبتنی بر شواهد (EBP)
✅ بهبود کیفیت
✅ ایمنی بیمار
✅ فناوری اطلاعات سلامت (Informatics)

🔍 تعریف فناوری اطلاعات سلامت (Informatics): استفاده از اطلاعات و فناوری برای برقراری ارتباط، مدیریت دانش، کاهش خطاها، و پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های بالینی.

اهداف یادگیری

پس از تکمیل این فصل، یادگیرنده قادر خواهد بود:

1. توصیف ساختار و عملکرد سیستم قلبی و عروقی و همچنین شناسایی عوامل خطر مرتبط با بیماری‌های قلبی.

2. توضیح و نمایش تکنیک‌های صحیح انجام یک ارزیابی جامع قلبی و عروقی.

3. تمایز بین یافته‌های طبیعی و غیرطبیعی ارزیابی قلبی و عروقی که از طریق مشاهده (inspection)، لمس (palpation)، ضربه زدن (percussion)، و سمع (auscultation) به دست می‌آیند.

4. شناسایی و ارزیابی علائم اصلی اختلالات قلبی و عروقی با استفاده از اطلاعات مربوط به تاریخچه‌ی سلامت بیمار و یافته‌های ارزیابی فیزیکی.

5. شناسایی آزمایش‌های تشخیصی و روش‌های پایش همودینامیک (مانند فشار ورید مرکزی (CVP)، فشار شریان ریوی (PAP)، و پایش فشار شریانی) و بررسی ملاحظات پرستاری مرتبط با این روش‌ها.

مفاهیم پرستاری

🔹 پرفیوژن (Perfusion): بررسی نحوه‌ی جریان خون در بدن و ارزیابی عملکرد سیستم گردش خون.

واژه‌نامه‌ی تخصصی

✅ سندرم کرونری حاد (Acute Coronary Syndrome): مجموعه‌ای از علائم که ناشی از پارگی پلاک آترواسکلروتیک و ایجاد لخته‌ی جزئی یا کامل در شریان کرونری آسیب‌دیده است.

✅ پس‌بار (Afterload): مقدار مقاومتی که بطن برای پمپاژ خون باید بر آن غلبه کند.

✅ نبض آپیکال (Apical Impulse): ضربه‌ی قابل لمس در فضای بین‌دنده‌ای پنجم در خط میدکلاویکولار چپ که ناشی از انقباض بطن چپ است (همچنین نقطه‌ی بیشترین ضربان (PMI) نامیده می‌شود).

✅ گره دهلیزی-بطنی (Atrioventricular Node - AV Node): ضربان‌ساز ثانویه‌ی قلب که در دیواره‌ی دهلیز راست نزدیک دریچه‌ی سه‌لتی قرار دارد.

✅ بارورسپتورها (Baroreceptors): رشته‌های عصبی موجود در قوس آئورت و شریان‌های کاروتید که وظیفه‌ی کنترل فشار خون را بر عهده دارند.

✅ کاتتریزاسیون قلبی (Cardiac Catheterization): یک روش تهاجمی برای اندازه‌گیری فشار در حفرات قلبی و بررسی باز بودن شریان‌های کرونری.

✅ سیستم هدایت الکتریکی قلب (Cardiac Conduction System): سلول‌های تخصصی قلب که مسئول ایجاد و هماهنگ‌سازی انتقال تکانه‌های الکتریکی به سلول‌های عضلانی قلب هستند.

✅ برون‌ده قلبی (Cardiac Output - CO): میزان خونی که هر بطن در یک دقیقه پمپ می‌کند.

✅ تست استرس قلبی (Cardiac Stress Test): آزمایشی برای ارزیابی عملکرد قلب در زمان افزایش نیاز به اکسیژن که می‌تواند از طریق ورزش یا داروها انجام شود.

✅ قابلیت انقباضی (Contractility): توانایی عضله‌ی قلب برای کوتاه شدن در پاسخ به یک تکانه‌ی الکتریکی.

✅ دپلاریزاسیون (Depolarization): فعال‌سازی الکتریکی سلول که در اثر ورود سدیم به سلول و خروج پتاسیم از آن رخ می‌دهد.

✅ دیاستول (Diastole): دوره‌ی استراحت بطن‌ها که منجر به پر شدن آن‌ها از خون می‌شود.

✅ کسر جهشی (Ejection Fraction - EF): درصدی از حجم پایان دیاستولی بطن که در هر ضربان قلب پمپ می‌شود.

✅ پایش همودینامیک (Hemodynamic Monitoring): استفاده از دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار برای بررسی عملکرد قلب و عروق.

✅ فشار خون بالا (Hypertension): فشاری که به‌طور مداوم بالاتر از ۱۳۰/۸۰ میلی‌متر جیوه باشد.

✅ فشار خون پایین (Hypotension): کاهش فشار خون به کمتر از ۹۰/۶۰ میلی‌متر جیوه که منجر به کاهش خون‌رسانی به بافت‌ها می‌شود.

✅ سوفل‌های قلبی (Murmurs): صداهای غیرطبیعی ایجادشده توسط جریان خون آشفته در قلب.

✅ ایسکمی میوکارد (Myocardial Ischemia): کاهش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های عضلانی قلب.

✅ میوکارد (Myocardium): لایه‌ی عضلانی قلب که مسئول عملکرد پمپاژی آن است.

✅ اصوات طبیعی قلب (Normal Heart Sounds): صداهایی که هنگام بسته شدن دریچه‌های قلب تولید می‌شوند. صدای S1 مربوط به بسته شدن دریچه‌های دهلیزی-بطنی و صدای S2 مربوط به بسته شدن دریچه‌های نیمه‌هلالی است.

✅ افت ناگهانی فشار خون ارتواستاتیک (Orthostatic Hypotension): کاهش فشار خون سیستولیک (۲۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر) یا دیاستولیک (۱۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر) پس از تغییر وضعیت به حالت ایستاده.

✅ پیش‌بار (Preload): میزان کشیدگی فیبرهای عضلانی قلب در انتهای دیاستول.

✅ مقاومت عروقی ریوی (Pulmonary Vascular Resistance - PVR): مقاومت در برابر جریان خون از بطن راست که توسط سیستم گردش خون ریوی ایجاد می‌شود.

✅ کسری نبض (Pulse Deficit): تفاوت بین تعداد ضربان‌های ثبت‌شده در نبض آپیکال و نبض محیطی (رادیال).

✅ رادیوایزوتوپ‌ها (Radioisotopes): اتم‌های ناپایداری که هنگام فروپاشی، مقدار کمی انرژی گاما آزاد می‌کنند؛ در تصویربرداری پزشکی هسته‌ای قلبی استفاده می‌شوند.

✅ ریپولاریزاسیون (Repolarization): بازگشت سلول به وضعیت استراحت که با ورود مجدد پتاسیم و خروج سدیم از سلول همراه است.

✅ گره سینوسی-دهلیزی (SA Node - Sinoatrial Node): ضربان‌ساز اصلی قلب که در دهلیز راست قرار دارد.

✅ حجم ضربه‌ای (Stroke Volume - SV): میزان خونی که در هر ضربان از یکی از بطن‌ها خارج می‌شود.

✅ سیستم مقاومت عروقی سیستمیک (Systemic Vascular Resistance - SVR): مقاومت در برابر جریان خون از بطن چپ که توسط سیستم گردش خون عمومی ایجاد می‌شود.

✅ سیستول (Systole): دوره‌ی انقباض بطن‌ها که باعث خروج خون از قلب به شریان ریوی و آئورت می‌شود.

✅ کلیک سیستولی (Systolic Click): صدای غیرطبیعی که هنگام باز شدن دریچه‌ی آئورت یا پولمونری کلسیفیه‌شده در طول سیستول تولید می‌شود.

✅ تله‌متری (Telemetry): پایش الکتروکاردیوگرافی (ECG) مداوم از طریق ارسال امواج رادیویی توسط فرستنده‌ی متصل به بیمار.

📌 اهمیت ارزیابی سیستم قلبی و عروقی
🔹 حدود ۱۲۱.۵ میلیون نفر از بزرگسالان آمریکایی دچار نوعی بیماری قلبی-عروقی (CVD) هستند که شامل فشار خون بالا، بیماری شریان کرونری (CAD)، نارسایی قلبی (HF)، و سکته‌ی مغزی می‌شود (AHA، ۲۰۱۹).

🔹 پرستاران در تمامی سطوح مراقبت از بیمار، از خانه تا بیمارستان، باید مهارت ارزیابی سیستم قلبی-عروقی را داشته باشند تا بتوانند مشکلات قلبی بیماران را تشخیص داده و مدیریت کنند.

🔹 قلب به‌صورت چرخیده در داخل حفره‌ی قفسه سینه قرار گرفته است:

• بطن راست در قسمت جلویی (درست زیر استخوان جناغ) قرار دارد.

• بطن چپ در قسمت پشتی قرار گرفته است.

💡 به دلیل نزدیکی بطن چپ به دیواره‌ی قفسه سینه، ضربان ایجادشده هنگام انقباض بطنی که به آن "نبض آپیکال" یا "نقطه‌ی بیشترین ضربان (PMI)" گفته می‌شود، به‌راحتی قابل تشخیص است.

✅ محل طبیعی PMI:
در محل تقاطع خط وسط ترقوه‌ای سمت چپ و فضای بین‌دنده‌ای پنجم قرار دارد.

چهار دریچه‌ی قلبی جریان خون را فقط در یک جهت هدایت می‌کنند.
🔹 این دریچه‌ها از بافت فیبری نازک تشکیل شده‌اند و در پاسخ به حرکت خون و تغییرات فشار در حفره‌های قلبی باز و بسته می‌شوند.

✅ انواع دریچه‌های قلبی:

1. **دریچه‌های دهلیزی-بطنی (Atrioventricular - AV)

2. دریچه‌های نیمه‌هلالی (Semilunar)**

۱. دریچه‌های دهلیزی-بطنی (AV Valves)

🔹 این دریچه‌ها دهلیزها را از بطن‌ها جدا می‌کنند:

• دریچه‌ی سه‌لتی (Tricuspid Valve): بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد و دارای سه لت (Cusp) است.

• دریچه‌ی میترال یا دولتی (Mitral/Bicuspid Valve): بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد و دارای دو لت (Cusp) است.

✅ مکانیسم عملکرد این دریچه‌ها:

1. در دیاستول: دریچه‌های سه‌لتی و میترال باز هستند تا خون از دهلیزها به بطن‌های در حال استراحت جریان یابد.

2. در سیستول:

   • با شروع انقباض بطن‌ها، خون به سمت بالا رانده می‌شود و باعث بسته شدن دریچه‌های دهلیزی-بطنی می‌شود.

   • افزایش فشار باعث فعال شدن دو ساختار مهم می‌شود که از بازگشت خون به دهلیزها جلوگیری می‌کنند:

     • ماهیچه‌های پاپیلاری (Papillary Muscles): در دیواره‌ی بطن‌ها قرار دارند.

     • طناب‌های فیبروزی (Chordae Tendineae): این رشته‌های نازک فیبری، لت‌های دریچه را به ماهیچه‌های پاپیلاری متصل می‌کنند.

💡 در سیستول بطنی، انقباض ماهیچه‌های پاپیلاری باعث کشیده شدن طناب‌های فیبروزی شده و دریچه‌های دهلیزی-بطنی را بسته نگه می‌دارد. این مکانیسم از بازگشت خون (Regurgitation) به دهلیزها جلوگیری می‌کند.

۲. دریچه‌های نیمه‌هلالی (Semilunar Valves)

🔹 این دریچه‌ها از سه لت هلالی‌شکل تشکیل شده‌اند و بین بطن‌ها و شریان‌های اصلی قلب قرار دارند:

• دریچه‌ی ریوی (Pulmonic Valve): بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد.

• دریچه‌ی آئورت (Aortic Valve): بین بطن چپ و آئورت قرار گرفته است.

✅ مکانیسم عملکرد دریچه‌های نیمه‌هلالی:

1. در دیاستول:

   • فشار در شریان ریوی و آئورت کاهش می‌یابد.

   • این کاهش فشار باعث برگشت خون به سمت بطن‌ها می‌شود.

   • خون درون لت‌های هلالی‌شکل دریچه‌ها جمع شده و آن‌ها را می‌بندد.

2. در سیستول:

   • بطن‌ها منقبض می‌شوند.

   • افزایش فشار باعث باز شدن دریچه‌های نیمه‌هلالی می‌شود.

   • خون از بطن راست به شریان ریوی و از بطن چپ به آئورت پمپ می‌شود.

💡 این عملکرد هماهنگ دریچه‌ها تضمین می‌کند که جریان خون در قلب به‌درستی انجام شده و از نارسایی دریچه‌ای جلوگیری شود.

🔹 شریان‌های کرونری چپ و راست و شاخه‌های آن‌ها، خون شریانی مورد نیاز قلب را تأمین می‌کنند.
🔹 این شریان‌ها از آئورت، دقیقاً بالای لت‌های دریچه‌ی آئورت منشأ می‌گیرند.

✅ ویژگی منحصربه‌فرد شریان‌های کرونری:
برخلاف سایر شریان‌های بدن، پرفیوژن (خون‌رسانی) شریان‌های کرونری در دیاستول اتفاق می‌افتد.

✅ اثر افزایش ضربان قلب بر پرفیوژن کرونری:

• در ضربان قلب طبیعی (۶۰ تا ۸۰ ضربه در دقیقه)، دوره‌ی دیاستول به اندازه‌ی کافی طولانی است تا خون‌رسانی به میوکارد به‌طور کامل انجام شود.

• با افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه)، زمان دیاستول کاهش می‌یابد و ممکن است خون‌رسانی کافی به قلب انجام نشود.

• این وضعیت، به‌ویژه در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری (CAD)، خطر بروز ایسکمی میوکارد (کمبود اکسیژن‌رسانی به عضله‌ی قلب) را افزایش می‌دهد.

ساختار شریان‌های کرونری

✅ شریان کرونری چپ (Left Coronary Artery - LCA):
این شریان دارای سه شاخه‌ی اصلی است:

1. شریان کرونری اصلی چپ (Left Main Coronary Artery): از محل منشأ تا اولین شاخه‌ی اصلی ادامه دارد.

2. شریان نزولی قدامی چپ (Left Anterior Descending - LAD): در امتداد دیواره‌ی جلویی قلب امتداد می‌یابد.

3. شریان سیرکومفلکس (Circumflex Artery): به سمت دیواره‌ی جانبی چپ قلب حرکت می‌کند.

✅ شریان کرونری راست (Right Coronary Artery - RCA):

• این شریان سمت راست قلب را خون‌رسانی می‌کند و به دیواره‌ی تحتانی قلب می‌رسد.

• شریان نزولی خلفی (Posterior Descending Artery - PDA) که به دیواره‌ی خلفی قلب خون‌رسانی می‌کند، از شریان کرونری راست منشأ می‌گیرد.

✅ بازگشت خون وریدی کرونری:

• وریدهای کرونری، که سطحی‌تر از شریان‌های کرونری قرار دارند، خون وریدی را از قلب جمع‌آوری می‌کنند.

• بیشتر خون وریدی کرونری از طریق سینوس کرونری، که در دیواره‌ی پشتی دهلیز راست قرار دارد، به قلب بازمی‌گردد.

میوکارد لایه‌ی عضلانی میانی دیواره‌ی دهلیزها و بطن‌ها است.
🔹 این لایه از سلول‌های تخصصی به نام "میوسیت‌ها (Myocytes)" تشکیل شده است که یک شبکه‌ی عضلانی متصل را ایجاد می‌کنند.

✅ ساختار عضلانی و مکانیسم انقباض:

• الیاف عضلانی به‌صورت الگوی هشتی‌شکل (8) دور قلب پیچیده شده‌اند و از قاعده‌ی قلب (بالا) تا نوک آن (پایین) امتداد دارند.

• در هنگام انقباض، این آرایش عضلانی باعث ایجاد حرکت پیچشی و فشاری در قلب می‌شود که از دهلیزها آغاز شده و به بطن‌ها منتقل می‌شود.

• این الگوی منظم و ریتمیک انقباض و استراحت، موجب حداکثر خروج خون از قلب در هر ضربان می‌شود.

✅ کنترل انقباضات قلب:
الگوی دوره‌ای انقباض میوکارد توسط سیستم هدایت الکتریکی قلب کنترل می‌شود.

🔹 تکانه‌های الکتریکی که توسط گره سینوسی-دهلیزی (SA Node) آغاز می‌شوند، از طریق مسیرهای تخصصی به نام "راه‌های بین‌گرهی (Internodal Pathways)" به سلول‌های عضلانی دهلیز منتقل می‌شوند.
🔹 این تکانه‌ها باعث تحریک الکتریکی و در نتیجه انقباض دهلیزها می‌شوند.
🔹 سپس، این تکانه‌ها به گره دهلیزی-بطنی (AV Node) منتقل می‌شوند، که در دیواره‌ی دهلیز راست، نزدیک دریچه‌ی سه‌لتی قرار دارد.

✅ نقش مهم گره AV:

• این گره، تکانه‌های الکتریکی دریافتی از دهلیزها را هماهنگ کرده و با یک تأخیر کوتاه منتقل می‌کند.

• این تأخیر اجازه می‌دهد که دهلیزها قبل از انقباض بطن‌ها، کاملاً تخلیه شده و بطن‌ها کاملاً پر شوند.

✅ مسیر انتقال تکانه‌ها پس از گره AV:

1. دسته‌ی هیس (Bundle of His): مسیر اولیه‌ی انتقال تکانه‌ها از گره AV به بطن‌ها است.

2. شاخه‌های دسته‌ی هیس:

   • شاخه‌ی راست (Right Bundle Branch): تکانه‌ها را به بطن راست منتقل می‌کند.

   • شاخه‌ی چپ (Left Bundle Branch): تکانه‌ها را به بطن چپ منتقل می‌کند.

   • شاخه‌ی چپ خود به دو بخش تقسیم می‌شود:

     • شاخه‌ی قدامی چپ (Left Anterior Branch)

     • شاخه‌ی خلفی چپ (Left Posterior Branch)

3. فیبرهای پورکنژ (Purkinje Fibers):

   • تکانه‌های الکتریکی را با سرعت بالا به سراسر دیواره‌ی ضخیم بطن‌ها منتقل می‌کنند.

   • این انتقال، باعث تحریک سلول‌های میوکارد و انقباض بطن‌ها می‌شود.

کنترل ضربان قلب توسط سیستم هدایت قلب

✅ تعیین‌کننده‌ی اصلی ضربان قلب، سلول‌های میوکاردی هستند که بالاترین نرخ تخلیه‌ی خودکار را دارند:

• گره SA (ضربان‌ساز اصلی): ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه

• گره AV (ضربان‌ساز ثانویه): ۴۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه

• بافت هدایت‌کننده‌ی بطنی (در صورت نارسایی SA و AV): ۳۰ تا ۴۰ ضربه در دقیقه

💡 اگر گره SA دچار اختلال شود، گره AV به‌عنوان ضربان‌ساز جایگزین عمل می‌کند. در صورت نارسایی هر دو گره، یک منبع ضربان‌سازی در بطن‌ها فعال می‌شود که نرخ ضربان آن به‌شدت پایین (برادیکاردیک) خواهد بود.

🔹 چرخه‌ی قلبی به مجموعه‌ی رویدادهایی که از آغاز یک ضربان قلب تا ضربان بعدی اتفاق می‌افتد، گفته می‌شود.
🔹 تعداد چرخه‌های قلبی در هر دقیقه بستگی به تعداد ضربان قلب دارد.

✅ سه رویداد اصلی در هر چرخه‌ی قلبی:

1. دیاستول (Diastole):

   • تمامی چهار حفره‌ی قلب در حالت استراحت هستند.

   • دریچه‌های دهلیزی-بطنی (AV) باز، و دریچه‌های نیمه‌هلالی (Semilunar) بسته هستند.

   • فشار در تمامی حفره‌های قلبی در کمترین مقدار خود است که موجب تسهیل پر شدن بطن‌ها می‌شود.

   • بازگشت خون به قلب:

     • خون وریدی از طریق ورید اجوف فوقانی و تحتانی به دهلیز راست بازمی‌گردد.

     • خون اکسیژن‌دار از طریق چهار ورید ریوی به دهلیز چپ بازمی‌گردد.

2. سیستول دهلیزی (Atrial Systole):

   • در این مرحله، دهلیزها در پاسخ به تحریک الکتریکی گره SA منقبض می‌شوند.

   • این انقباض، فشار داخل دهلیزها را افزایش داده و خون باقی‌مانده را به داخل بطن‌ها تخلیه می‌کند.

   • این فرآیند ۱۵٪ تا ۲۵٪ از حجم خون بطن‌ها را تأمین می‌کند که به آن "Atrial Kick" گفته می‌شود.

3. سیستول بطنی (Ventricular Systole):

   • پس از انتقال تکانه‌ی الکتریکی از گره AV به بطن‌ها، انقباض بطنی آغاز می‌شود.

   • افزایش سریع فشار داخل بطن‌ها باعث بسته شدن دریچه‌های دهلیزی-بطنی می‌شود و از بازگشت خون به دهلیزها جلوگیری می‌کند.

   • افزایش بیشتر فشار باعث باز شدن دریچه‌های نیمه‌هلالی (دریچه‌ی آئورت و دریچه‌ی ریوی) شده و خون به داخل شریان‌های ریوی و آئورت پمپ می‌شود.

   • با کاهش فشار بطن‌ها در پایان سیستول، دریچه‌های نیمه‌هلالی بسته شده و دیاستول مجدداً آغاز می‌شود.

✅ فشارهای داخل حفره‌های قلبی را می‌توان از طریق مانیتورینگ همودینامیک اندازه‌گیری کرد.

برون‌ده قلبی (Cardiac Output - CO)

🔹 برون‌ده قلبی، به مقدار کلی خونی که در هر دقیقه توسط یکی از بطن‌ها پمپ می‌شود، گفته می‌شود.
🔹 در یک فرد بالغ در حالت استراحت، برون‌ده قلبی بین ۴ تا ۶ لیتر در دقیقه است، اما بسته به نیازهای متابولیکی بدن، تغییر می‌کند.

✅ فرمول محاسبه‌ی برون‌ده قلبی:

برون‌ده قلبی = ضربان قلب × حجم ضربه‌ای

✅ حجم ضربه‌ای (Stroke Volume - SV):

• مقدار خونی که در هر ضربان از یکی از بطن‌ها خارج می‌شود.

• میانگین حجم ضربه‌ای در حالت استراحت: ۶۰ تا ۱۳۰ میلی‌لیتر.

💡 برون‌ده قلبی یک فاکتور کلیدی در حفظ پرفیوژن (خون‌رسانی) به ارگان‌های حیاتی بدن است.

تأثیر ضربان قلب بر برون‌ده قلبی

🔹 برون‌ده قلبی بر اساس نیازهای متابولیکی بدن تنظیم می‌شود و در شرایطی مانند استرس، ورزش و بیماری افزایش می‌یابد.
🔹 برای جبران این نیازها، برون‌ده قلبی از طریق افزایش حجم ضربه‌ای (Stroke Volume) و افزایش ضربان قلب (Heart Rate) افزایش می‌یابد.

✅ کنترل ضربان قلب توسط سیستم عصبی خودمختار (ANS):

• تغییرات ضربان قلب به دلیل مهار یا تحریک گره SA توسط سیستم پاراسمپاتیک و سمپاتیک رخ می‌دهد.

• تعادل بین این دو سیستم، ضربان قلب طبیعی را تنظیم می‌کند.

✅ نقش سیستم پاراسمپاتیک:

• فیبرهای عصبی پاراسمپاتیک از طریق عصب واگ (Vagus Nerve) به گره SA می‌رسند.

• تحریک عصب واگ باعث کاهش ضربان قلب می‌شود.

✅ نقش سیستم سمپاتیک:

• تحریک گیرنده‌های بتا-۱ در گره SA باعث افزایش ضربان قلب می‌شود.

• افزایش سطح کاتکولامین‌های در گردش (آدرنالین و نورآدرنالین) و هورمون‌های تیروئیدی نیز ضربان قلب را افزایش می‌دهند.

✅ نقش بارورسپتورها (Baroreceptors) در تنظیم فشار خون و ضربان قلب:

• این گیرنده‌های حساس به فشار در قوس آئورت و شریان‌های کاروتید داخلی راست و چپ قرار دارند.

• در هنگام فشار خون بالا (هیپرتانسیون):

  • بارورسپتورها تحریک شده و سیگنال‌هایی به مدولای مغزی ارسال می‌کنند.

  • فعالیت پاراسمپاتیک افزایش می‌یابد و فعالیت سمپاتیک مهار می‌شود.

  • نتیجه: کاهش ضربان قلب و فشار خون.

• در هنگام فشار خون پایین (هیپوتانسیون):

  • بارورسپتورها کمتر تحریک می‌شوند.

  • فعالیت پاراسمپاتیک کاهش یافته و پاسخ سمپاتیک افزایش می‌یابد.

  • نتیجه: افزایش ضربان قلب و تنگ شدن عروق برای بالا بردن فشار خون.

تأثیر حجم ضربه‌ای (Stroke Volume) بر برون‌ده قلبی

🔹 حجم ضربه‌ای، میزان خونی است که در هر ضربان از بطن خارج می‌شود.
🔹 سه عامل اصلی حجم ضربه‌ای را تعیین می‌کنند:

✅ ۱. پیش‌بار (Preload):

• میزان کشیدگی فیبرهای عضلانی بطن در پایان دیاستول را پیش‌بار می‌گویند.

• پیش‌بار مستقیماً به حجم خون داخل بطن در پایان دیاستول وابسته است.

• افزایش حجم خون → افزایش کشیدگی عضلات بطن → افزایش قدرت انقباض → افزایش حجم ضربه‌ای.

🔍 قانون فرانک-استارلینگ (Frank-Starling Law):
تا زمانی که حد فیزیولوژیکی عضله‌ی قلبی حفظ شود، هرچه میزان کشیدگی فیبرهای عضلانی بیشتر باشد، قدرت انقباض و در نتیجه حجم ضربه‌ای افزایش می‌یابد.

✅ عوامل کاهش‌دهنده‌ی پیش‌بار:

• کاهش حجم خون در گردش (مانند خونریزی یا دهیدراسیون).

• مصرف داروهای گشادکننده‌ی وریدی (مانند نیترات‌ها).

• دیورز (افزایش دفع ادرار).

✅ عوامل افزایش‌دهنده‌ی پیش‌بار:

• افزایش حجم خون در گردش (مانند تجویز مایعات داخل وریدی یا تزریق خون).

• کاهش اتلاف مایعات بدن.

✅ ۲. پس‌بار (Afterload):

• مقاومت در برابر خروج خون از بطن را پس‌بار می‌نامند.

• پس‌بار بطن چپ به مقاومت عروق سیستمیک (Systemic Vascular Resistance) وابسته است.

• پس‌بار بطن راست به مقاومت عروق ریوی (Pulmonary Vascular Resistance) بستگی دارد.

✅ تأثیر تغییرات پس‌بار بر حجم ضربه‌ای:

• افزایش پس‌بار (تنگی عروق):

  • افزایش فشار در آئورت و شریان ریوی.

  • کاهش حجم ضربه‌ای.

• کاهش پس‌بار (اتساع عروق):

  • کاهش مقاومت عروق.

  • افزایش حجم ضربه‌ای.

✅ ۳. قابلیت انقباضی (Contractility):

• نیروی تولید شده توسط میوکارد هنگام انقباض را قابلیت انقباضی می‌گویند.

• افزایش قابلیت انقباضی → افزایش حجم ضربه‌ای.

✅ عوامل افزایش‌دهنده‌ی انقباض قلب:

• افزایش سطح کاتکولامین‌ها.

• تحریک سمپاتیک.

• داروهایی مانند دیگوکسین، دوپامین و دوبوتامین.

✅ عوامل کاهش‌دهنده‌ی انقباض قلب:

• هیپوکسمی (کاهش اکسیژن خون).

• اسیدوز (افزایش اسیدیته‌ی خون).

• داروهای مهارکننده‌ی بتا مانند متوپرولول.

💡 در شرایطی مانند ورزش، افزایش پیش‌بار (به دلیل بازگشت بیشتر خون وریدی)، افزایش قابلیت انقباضی (به دلیل تحریک سمپاتیک)، و کاهش پس‌بار (به دلیل گشاد شدن عروق محیطی) همگی موجب افزایش برون‌ده قلبی می‌شوند.

کسر جهشی (Ejection Fraction - EF)

🔹 کسر جهشی، درصدی از حجم پایان دیاستولی بطن است که در هر ضربان قلب پمپ می‌شود.

✅ محدوده‌ی طبیعی کسر جهشی:

• بطن چپ: ۵۵٪ تا ۶۵٪

• کسر جهشی بطن راست به‌ندرت اندازه‌گیری می‌شود.

✅ اهمیت کسر جهشی:

• اندازه‌گیری EF برای ارزیابی قابلیت انقباضی قلب استفاده می‌شود.

• EF کمتر از ۴۰٪ نشان‌دهنده‌ی کاهش عملکرد بطن چپ و احتمال نارسایی قلبی (HF) است.

💡 در بیماران با EF پایین، درمان نارسایی قلبی ضروری است. (این موضوع در فصل ۲۵ به تفصیل بررسی شده است).

🔹 با افزایش سن، تغییراتی در ساختار و عملکرد قلب رخ می‌دهد که بر توانایی قلب در پاسخ به نیازهای متابولیکی بدن تأثیر می‌گذارد.

✅ تأثیرات افزایش سن بر سیستم هدایت الکتریکی قلب:

• کاهش عملکرد سلول‌های سیستم هدایت قلبی باعث کاهش ضربان قلب می‌شود.

✅ تغییرات ساختاری در قلب:

• افزایش اندازه‌ی قلب به دلیل هیپرتروفی (ضخیم شدن دیواره‌های قلب)

  • این تغییر حجم خونی که حفره‌های قلب می‌توانند نگه دارند را کاهش می‌دهد.

  • کاهش قدرت انقباض میوکارد، که بر برون‌ده قلبی تأثیر منفی می‌گذارد.

• سفت شدن دریچه‌های قلبی

  • این وضعیت باعث بسته نشدن کامل دریچه‌ها و ایجاد بازگشت خون (Regurgitation) می‌شود.

  • نتیجه: سوفل‌های قلبی (Heart Murmurs)، که در سالمندان رایج هستند.

✅ نتایج بالینی این تغییرات:

• افزایش زمان موردنیاز سیستم قلبی‌عروقی برای جبران نیازهای متابولیکی ناشی از استرس، ورزش یا بیماری.

• در شرایط استرس‌زا، سالمندان ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

  • خستگی (Fatigue)

  • تنگی نفس (Shortness of Breath - SOB)

  • تپش قلب (Palpitations)

• یافته‌های فیزیکی جدید ممکن است در معاینه‌ی قلبی ظاهر شوند.

تفاوت‌های جنسیتی در عملکرد قلب (Gender Considerations)

✅ تفاوت‌های ساختاری قلب در زنان و مردان:

• قلب زنان به‌طور کلی کوچک‌تر از قلب مردان است.

• قطر عروق کرونری در زنان باریک‌تر از مردان است.

• در نتیجه، در صورت بروز آترواسکلروز، انجام روش‌هایی مانند کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوپلاستی در زنان از نظر فنی دشوارتر است.

✅ تأثیرات استروژن بر سیستم قلبی‌عروقی در زنان:

• زنان معمولاً ۱۰ سال دیرتر از مردان به بیماری عروق کرونری (CAD) مبتلا می‌شوند، زیرا هورمون استروژن اثرات محافظتی دارد.

• سه اثر اصلی استروژن بر قلب:

  1. افزایش سطح لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) که کلسترول را از عروق حذف می‌کند.

  2. کاهش لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) که باعث رسوب کلسترول در شریان‌ها می‌شود.

  3. گشاد شدن عروق خونی، که جریان خون به قلب را بهبود می‌بخشد.

✅ افزایش خطر بیماری‌های قلبی در زنان پس از یائسگی:

• با افزایش سطح تستوسترون و کاهش استروژن، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری (CAD)، بیماری‌های قلبی‌عروقی (CVD) و نارسایی قلبی (HF) در زنان یائسه افزایش می‌یابد.

• درمان هورمونی (HT) به‌طور معمول برای پیشگیری از CAD در زنان یائسه توصیه نمی‌شود، اما اگر بلافاصله پس از شروع یائسگی آغاز شود، ممکن است مزایایی برای سلامت قلبی‌عروقی داشته باشد.

ارزیابی سیستم قلبی‌عروقی (Assessment of the Cardiovascular System)

✅ فرکانس و گستردگی ارزیابی پرستاری از عملکرد قلبی‌عروقی به عوامل زیر بستگی دارد:

• شدت علائم بیمار

• وجود عوامل خطر

• محیط درمانی (بیمارستان، کلینیک، اورژانس، و غیره)

• هدف از ارزیابی (تشخیص اولیه، پایش وضعیت بیمار، ارزیابی پاسخ به درمان)

✅ تفاوت در اولویت‌های ارزیابی بر اساس نیاز بیمار:

• مثال: ارزیابی سریع و متمرکز در بخش اورژانس (ED)

  • در بیمارانی که مشکوک به سندرم کرونری حاد (ACS) هستند، ارزیابی باید فوراً انجام شود.

  • ACS ناشی از پارگی پلاک آترواسکلروتیک و ایجاد لخته در شریان‌های کرونری است.

  • تشخیص و درمان باید بلافاصله آغاز شود، از جمله انجام الکتروکاردیوگرام (ECG) طی ۱۰ دقیقه پس از ورود بیمار به اورژانس.

  • ارزیابی فیزیکی مداوم برای شناسایی عوارض ACS، مانند سکته‌ی قلبی (MI)، آریتمی‌ها و نارسایی قلبی (HF)، و بررسی اثربخشی درمان انجام می‌شود.

💡 با توجه به پیچیدگی‌های سیستم قلبی‌عروقی، ارزیابی دقیق و سریع می‌تواند نقش حیاتی در کاهش خطرات و بهبود نتایج درمانی بیماران داشته باشد.

🔹 با افزایش سن، تغییرات ساختاری و عملکردی در سیستم قلبی‌عروقی رخ می‌دهد که بر معاینات فیزیکی و علائم بالینی تأثیر می‌گذارد.

۱. تغییرات در دهلیزها (Atria)

✅ تغییرات ساختاری:

• افزایش اندازه‌ی دهلیز چپ

• ضخیم شدن اندوکارد

✅ تغییرات عملکردی:

• افزایش تحریک‌پذیری دهلیز

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• آریتمی‌های دهلیزی و ریتم نامنظم قلب

۲. تغییرات در بطن چپ (Left Ventricle)

✅ تغییرات ساختاری:

• فیبروز اندوکارد

• هیپرتروفی میوکارد (ضخیم شدن دیواره‌ی قلب)

• نفوذ چربی به میوکارد

✅ تغییرات عملکردی:

• سفت شدن بطن چپ و کاهش تطابق‌پذیری آن

• کاهش تدریجی برون‌ده قلبی

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• خستگی و کاهش تحمل ورزش

• علائم نارسایی قلبی و آریتمی‌های بطنی

• افزایش خطر آریتمی‌های بطنی

• طولانی شدن سیستول

• نقطه‌ی بیشترین ضربان (PMI) در خارج از خط میدکلاویکولار لمس می‌شود

• کاهش شدت صداهای قلبی S1 و S2؛ ایجاد S4

۳. تغییرات در دریچه‌های قلبی (Valves)

✅ تغییرات ساختاری:

• ضخیم و سفت شدن دریچه‌های دهلیزی-بطنی (AV)

• کلسیفیه شدن دریچه‌ی آئورت

✅ تغییرات عملکردی:

• ایجاد جریان غیرطبیعی خون در حین چرخه‌ی قلبی

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• سوفل‌های قلبی ممکن است شنیده شوند

• در صورت وجود سوفل شدید، احتمال لمس لرزش (Thrill) وجود دارد

۴. تغییرات در سیستم هدایت قلبی (Conduction System)

✅ تغییرات ساختاری:

• تجمع بافت همبند در گره SA، گره AV و شاخه‌های هدایتی

• کاهش تعداد سلول‌های گره SA

• کاهش تعداد سلول‌های گره AV، دسته‌ی هیس، و شاخه‌های راست و چپ

✅ تغییرات عملکردی:

• کاهش نرخ تخلیه‌ی خودکار گره SA → ضربان قلب آهسته‌تر

• کند شدن هدایت الکتریکی در گره AV و سیستم بطنی

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• برادیکاردی

• بلوک قلبی

• تغییرات در نوار قلب (ECG):

  • افزایش فاصله‌ی PR

  • گسترش کمپلکس QRS

۵. تغییرات در سیستم عصبی سمپاتیک (Sympathetic Nervous System)

✅ تغییرات ساختاری:

• کاهش پاسخ به تحریک بتاآدرنرژیک

✅ تغییرات عملکردی:

• کاهش پاسخ تطبیقی قلب به ورزش (افزایش ضربان و انقباض‌پذیری با تأخیر انجام می‌شود)

• زمان بیشتری برای بازگشت ضربان قلب به حالت استراحت لازم است

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• خستگی و کاهش تحمل ورزش

• کاهش توانایی پاسخ به استرس

۶. تغییرات در آئورت و شریان‌ها (Aorta and Arteries)

✅ تغییرات ساختاری:

• سفت شدن عروق

• کاهش خاصیت ارتجاعی آئورت و گشاد شدن آن

• طولانی شدن آئورت که باعث جابه‌جایی شریان براکیوسفالیک به سمت بالا می‌شود

✅ تغییرات عملکردی:

• هیپرتروفی بطن چپ به دلیل افزایش بار کاری

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• افزایش پیشرونده‌ی فشار خون سیستولیک؛ افزایش اندک فشار دیاستولیک

• افزایش فاصله‌ی بین فشار سیستولیک و دیاستولیک (Widened Pulse Pressure)

• قابل مشاهده بودن نبض بالای ترقوه‌ی راست

۷. کاهش حساسیت بارورسپتورها (Baroreceptor Response)

✅ تغییرات ساختاری:

• کاهش حساسیت بارورسپتورها در قوس آئورت و شریان‌های کاروتید داخلی به نوسانات فشار خون

✅ تغییرات عملکردی:

• بارورسپتورها نمی‌توانند به‌طور مؤثر ضربان قلب و تون عروقی را تنظیم کنند، که باعث کند شدن پاسخ به تغییرات وضعیتی می‌شود.

✅ یافته‌های تاریخچه و معاینه فیزیکی:

• افت فشار خون ارتواستاتیک (Postural Hypotension)

• احساس سرگیجه یا سنکوپ هنگام تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته یا ایستاده

💡 جمع‌بندی:
🔹 افزایش سن با تغییرات ساختاری و عملکردی در قلب و عروق همراه است که ممکن است برون‌ده قلبی و تطابق سیستم قلبی‌عروقی را با نیازهای متابولیکی کاهش دهد.
🔹 این تغییرات می‌توانند باعث افزایش خطر بروز آریتمی‌ها، نارسایی قلبی، افت فشار خون وضعیتی و افزایش فشار خون سیستولیک شوند.
🔹 در سالمندان، ارزیابی دقیق و پایش منظم برای تشخیص زودهنگام مشکلات قلبی‌عروقی ضروری است.

🔹 شناخت علائم قلبی و آگاهی از اقدامات لازم هنگام بروز این علائم، برای مدیریت مؤثر خودمراقبتی بیماران ضروری است.
🔹 عدم تشخیص زودهنگام علائم جدید یا تشدید اختلالات قلبی، می‌تواند منجر به تأخیر در درمان‌های حیاتی شود.

✅ عوامل مؤثر بر تأخیر در مراجعه‌ی بیماران برای دریافت مراقبت‌های قلبی:

• عوامل قومی و اجتماعی-اقتصادی

• زنان، آفریقایی-آمریکایی‌ها و سالمندان معمولاً در مراجعه برای درمان سکته‌ی قلبی (MI) تأخیر دارند.

• فقر، هزینه‌های بالای درمان، عدم داشتن بیمه، مشکلات حمل‌ونقل، و فاصله‌ی زیاد از مراکز درمانی نیز از دلایل تأخیر در دریافت مراقبت‌های پزشکی هستند.

• عدم آگاهی از علائم سندرم کرونری حاد (ACS)، انکار بیماری، ترس یا عدم اطمینان درباره‌ی اقدامات لازم در هنگام درد قفسه‌ی سینه از دیگر عوامل تأخیر هستند.

• برخی از زنان به‌اشتباه تصور می‌کنند که بیماری قلبی تنها به وزن مرتبط است. احساس خجالت از اضافه‌وزن ممکن است مانع مراجعه‌ی آن‌ها به پزشک شود.

✅ اقدام پرستاران:

• در طول بررسی تاریخچه‌ی سلامت، پرستار باید ارزیابی کند که آیا بیمار و اعضای خانواده قادر به شناسایی علائم مشکلات حاد قلبی (مانند ACS یا نارسایی قلبی) هستند و آیا می‌دانند که باید به‌موقع درمان را دریافت کنند یا خیر.

• این اطلاعات به پرستار کمک می‌کند تا برنامه‌ی آموزشی مناسبی برای بیمار و خانواده‌ی او تنظیم کند.

🔹 بیماری‌های قلبی‌عروقی شامل مشکلات هدایت الکتریکی، بیماری عروق کرونری (CAD)، بیماری‌های ساختاری و التهابی قلب، و نارسایی قلبی هستند.
🔹 پرستار باید قادر به تشخیص این علائم باشد تا درمان‌های نجات‌بخش به‌موقع ارائه شوند.

✅ شایع‌ترین علائم بیماری‌های قلبی‌عروقی:

1. درد یا ناراحتی قفسه‌ی سینه (آنژین صدری، ACS، آریتمی‌ها، بیماری‌های دریچه‌ای قلب)

2. درد یا ناراحتی در قسمت‌های دیگر بدن (بازوها، پشت، گردن، فک، معده – مرتبط با ACS)

3. تنگی نفس یا دیسپنه (ACS، شوک کاردیوژنیک، نارسایی قلبی، بیماری‌های دریچه‌ای قلب)

4. ادم محیطی، افزایش وزن، اتساع شکم (به دلیل بزرگ شدن کبد و طحال یا آسیت) – مرتبط با نارسایی قلبی

5. تپش قلب (به دلیل تاکی‌کاردی، مصرف کافئین یا محرک‌ها، عدم تعادل الکترولیتی، استرس، بیماری دریچه‌ای، آنوریسم بطنی)

6. خستگی غیرمعمول (می‌تواند نشانه‌ی زودهنگام ACS، نارسایی قلبی یا بیماری‌های دریچه‌ای باشد)

7. سرگیجه، سنکوپ، یا تغییر سطح هوشیاری (ناشی از شوک کاردیوژنیک، اختلالات مغزی‌عروقی، آریتمی‌ها، افت فشار خون، افت فشار خون ارتواستاتیک، حملات وازوواگال)

✅ تفاوت علائم ACS در زنان و مردان:

• هر دو جنس ممکن است درد قفسه‌ی سینه را تجربه کنند.

• زنان ممکن است علائم غیرمعمولی مانند درد در فک، بازو، گردن، شانه، پشت میانی یا اپی‌گاستر، تهوع، استفراغ، سنکوپ، تعریق، اضطراب و خستگی را تجربه کنند.

ارزیابی درد قفسه‌ی سینه (Chest Pain Assessment)

🔹 درد قفسه‌ی سینه یکی از شایع‌ترین علائم بیماران قلبی است، اما می‌تواند علل قلبی و غیرقلبی داشته باشد.
🔹 پرستار باید شدت (۰ تا ۱۰)، محل، کیفیت، و انتشار درد را بررسی کند.
🔹 علائم همراه مانند تعریق و تهوع نیز باید ارزیابی شوند.
🔹 تعیین عواملی که باعث تشدید یا تسکین علائم می‌شوند، اهمیت دارد.

✅ نکات مهم در ارزیابی درد قفسه‌ی سینه:

1. محل درد همیشه با علت آن مطابقت ندارد.

   • مثلاً درد زیر جناغ سینه ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود.

2. شدت یا مدت درد پیش‌بینی‌کننده‌ی شدت بیماری نیست.

   • مثلاً اسپاسم مری ممکن است با درد شدید (۱۰ از ۱۰) همراه باشد، درحالی‌که سکته‌ی قلبی ممکن است با درد متوسط (۴ تا ۶ از ۱۰) بروز کند.

3. ممکن است چندین وضعیت بالینی هم‌زمان رخ دهند.

   • مثلاً در هنگام سکته‌ی قلبی (MI)، بیمار ممکن است علاوه بر درد قفسه‌ی سینه، دچار تنگی نفس (ناشی از نارسایی قلبی) و تپش قلب (ناشی از آریتمی) شود.

تاریخچه‌ی شخصی، خانوادگی و اجتماعی (Past Health, Family, and Social History)

✅ پرستار باید آگاهی بیمار از عوامل خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی را ارزیابی کند.
✅ برخی از عوامل خطر غیرقابل تغییر هستند:

• افزایش سن

• جنسیت مذکر

• سابقه‌ی خانوادگی و نژاد

✅ عوامل خطری که قابل اصلاح هستند:

• سیگار کشیدن

• فشار خون بالا

• کلسترول بالا

• دیابت

• چاقی

• کم‌تحرکی

💡 ابزارهای آنلاین AHA و ACC برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی و سکته‌ی مغزی قابل استفاده هستند.

✅ سوالات مهم در بررسی تاریخچه‌ی سلامت:

• وضعیت کلی سلامت شما چگونه است؟ آیا در سال گذشته یا پنج سال اخیر تغییری احساس کرده‌اید؟

• آیا پزشک متخصص قلب یا پزشک خانوادگی دارید؟ هر چند وقت یک‌بار به پزشک مراجعه می‌کنید؟

• نگرانی‌های شما درباره‌ی سلامت قلبتان چیست؟

• آیا سابقه‌ی خانوادگی بیماری‌های ژنتیکی قلبی دارید؟

• عوامل خطر بیماری عروق کرونری شما چیست؟

• برای حفظ سلامت قلبتان چه اقداماتی انجام می‌دهید؟

✅ نقش پرستار:

• اگر بیمار ارتباط بین عوامل خطر و بیماری‌های قلبی را درک نکند، احتمالاً انگیزه‌ی کافی برای ایجاد تغییرات سبک زندگی نخواهد داشت.

• در مقابل، بیماران آگاه ممکن است انگیزه‌ی بیشتری برای پیشگیری از مشکلات قلبی داشته باشند.

ارزیابی داروهای بیمار (Medications Assessment)

✅ پرستار باید لیست کاملی از داروهای بیمار، از جمله دوز، فرکانس مصرف، ویتامین‌ها، مکمل‌های گیاهی و داروهای بدون نسخه را تهیه کند.

✅ سوالات کلیدی:

• نام و دوز داروهای شما چیست؟

• هر دارو چه کاربردی دارد؟

• نحوه و زمان مصرف داروها چگونه است؟ آیا تاکنون دوزی را فراموش کرده‌اید؟

• آیا نیاز به احتیاط خاصی هنگام مصرف داروهای خود دارید؟

• چه علائم یا مشکلاتی را باید به پزشک خود گزارش دهید؟

💡 ارزیابی دقیق داروها به جلوگیری از عوارض جانبی و بهبود مدیریت بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.

🔹 بیمارانی که از سندرم کرونری حاد (ACS) بهبود می‌یابند، از جمله افرادی که تحت استنت‌گذاری کرونری یا عمل بای‌پس عروق کرونری (CABG) قرار گرفته‌اند، معمولاً تحت درمان با "دوگانه ضدپلاکتی" (DAPT) قرار می‌گیرند.

🔹 درمان دوگانه ضدپلاکتی (DAPT - Dual Antiplatelet Therapy)

✅ DAPT شامل دو داروی ضدپلاکتی است:

1. آسپرین (Aspirin):

   • به‌عنوان یک داروی ضدپلاکتی بدون نسخه (OTC) معمولاً تا پایان عمر تجویز می‌شود.

2. یک مهارکننده‌ی P2Y12 مانند:

   • کلوپیدوگرل (Clopidogrel)

   • پراسوگرل (Prasugrel)

   • تیکاگرلور (Ticagrelor)

   • این داروها معمولاً به مدت ۱ تا ۱۲ ماه تجویز می‌شوند.

✅ مدت زمان مصرف داروی دوم بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:

• تشخیص بیمار

• نوع روش انجام‌شده (استنت‌گذاری یا بای‌پس)

• وضعیت کلی بیمار

✅ اقدام پرستاری:

• در هنگام بررسی تاریخچه‌ی دارویی، پرستار باید بر اهمیت پایبندی به رژیم دارویی تأکید کند تا از تشکیل مجدد لخته جلوگیری شود.

🔹 تغذیه (Nutrition) و کنترل عوامل خطر قلبی‌عروقی

🔹 اصلاح رژیم غذایی، ورزش، کاهش وزن، و پایش دقیق از راهبردهای کلیدی برای کنترل سه عامل خطر اصلی قلبی‌عروقی هستند:

1. هیپرلیپیدمی (Hyperlipidemia)

2. فشار خون بالا (Hypertension)

3. دیابت (Diabetes)

✅ بیماران ممکن است رژیم‌های غذایی خاصی داشته باشند که شامل محدودیت در موارد زیر است:

• سدیم (برای کنترل فشار خون)

• چربی و کلسترول (برای کاهش خطر تصلب شرایین و هیپرلیپیدمی)

• کالری (برای مدیریت وزن و دیابت)

✅ ارزیابی تغذیه‌ای توسط پرستار شامل جمع‌آوری اطلاعات زیر است:

1. اندازه‌گیری شاخص توده‌ی بدنی (BMI)، اندازه‌ی دور کمر، فشار خون (BP)، و بررسی نتایج آزمایشگاهی شامل:

   • سطح گلوکز خون و هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) – برای ارزیابی دیابت

   • سطوح کلسترول کل، HDL، LDL و تری‌گلیسیرید – برای ارزیابی هیپرلیپیدمی

2. بررسی اینکه بیمار هر چند وقت یک‌بار فشار خون، قند خون و وزن خود را کنترل می‌کند.

3. ارزیابی آگاهی بیمار از اهداف درمانی و مشکلاتی که ممکن است در دستیابی به این اهداف داشته باشد.

4. بررسی عادات غذایی بیمار، از جمله:

   • آنچه بیمار معمولاً در طول روز می‌خورد و می‌نوشد.

   • ترجیحات غذایی (شامل عادات فرهنگی و قومی).

   • مصرف غذاهای کنسروی و فرآوری‌شده در مقایسه با غذاهای تازه.

   • میزان مصرف غذاهای پرسدیم، چربی‌های اشباع و فست‌فودها.

5. ارزیابی اینکه چه کسی خرید مواد غذایی را انجام می‌دهد و وعده‌های غذایی را تهیه می‌کند.

💡 جمع‌بندی:
🔹 پایبندی به درمان دوگانه ضدپلاکتی (DAPT) پس از ACS برای پیشگیری از ایجاد لخته بسیار حیاتی است.
🔹 اصلاح سبک زندگی ازجمله تغذیه‌ی سالم، پایش منظم، و ورزش، در مدیریت عوامل خطر قلبی نقش کلیدی دارد.
🔹 پرستاران باید آگاهی بیماران را درباره‌ی اهمیت مصرف داروها و تغییرات سبک زندگی افزایش دهند تا از عوارض آینده پیشگیری شود.

🔹 برخی از بیماری‌های قلبی‌عروقی با ناهنجاری‌های ژنتیکی مرتبط هستند. شناخت این بیماری‌ها در ارزیابی بیماران و پیشگیری از عوارض نقش مهمی دارد.

🔹 بیماری‌های قلبی‌عروقی مرتبط با ناهنجاری‌های ژنتیکی

✅ اختلالات ریتم قلب (Arrhythmias):

• دیسپلازی آریتموژنیک بطن راست (Arrhythmogenic Right Ventricular Dysplasia - ARVD)

• سندرم بروگادا (Brugada Syndrome)

• سندرم QT طولانی (Long QT Syndrome)

• سندرم ژرول و لانگ نیلسن (Jervell and Lange-Nielsen Syndrome) - اتوزوم مغلوب

• سندرم رومانو-وارد (Romano-Ward Syndrome) - اتوزوم غالب

✅ اختلالات متابولیکی و عضلانی قلب:

• هایپرکلسترولمی خانوادگی (Familial Hypercholesterolemia)

• کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (Hypertrophic Cardiomyopathy)

✅ بیماری‌های بافت همبند ژنتیکی که بر سیستم قلبی‌عروقی تأثیر می‌گذارند:

• سندرم اهلرز-دانلوس (Ehlers-Danlos Syndrome)

• سندرم لویز-دیتز (Loeys-Dietz Syndrome)

• سندرم مارفان (Marfan Syndrome)

✅ بیماری‌های خونی ژنتیکی که عملکرد سیستم قلبی‌عروقی را مختل می‌کنند:

• جهش فاکتور V لیدن (Factor V Leiden - افزایش خطر لخته شدن خون)

• هموکروماتوز (Hemochromatosis - تجمع بیش از حد آهن در بدن که می‌تواند به قلب آسیب برساند)

• بیماری سلول داسی‌شکل (Sickle Cell Disease - اختلال در گردش خون و اکسیژن‌رسانی)

🔹 ارزیابی پرستاری در بیماران با بیماری‌های قلبی‌عروقی ژنتیکی

✅ بررسی تاریخچه‌ی خانوادگی (Family History Assessment):

• تمامی بیماران با علائم قلبی باید از نظر بیماری عروق کرونری (CAD) ارزیابی شوند، بدون توجه به سن آن‌ها.

• سوال درباره‌ی وجود سابقه‌ی مرگ ناگهانی یا مرگ غیرقابل‌توضیح در خانواده.

• بررسی سابقه‌ی بیماری‌های متابولیکی یا عصبی-عضلانی در اعضای خانواده (مانند هموکروماتوز یا دیستروفی عضلانی).

✅ ارزیابی بیمار از نظر بیماری‌های قلبی‌عروقی ژنتیکی (Patient Assessment):

• بررسی علائم هایپرلیپیدمی:

  • زانتوما (Xanthomas - توده‌های چربی زیر پوست)

  • قوس قرنیه‌ای (Corneal Arcus - حلقه‌ی سفید در اطراف قرنیه)

  • درد شکمی بدون علت مشخص (Abdominal Pain of Unexplained Origin)

• انجام الکتروکاردیوگرام (ECG) و اکوکاردیوگرافی (Echocardiogram).

• بررسی ضعف عضلانی (Muscular Weakness).

• ارزیابی بیمار از نظر اپیزودهای تنگی نفس، سرگیجه یا تپش قلب.

• بررسی نتایج آزمایشگاهی برای تشخیص مقادیر غیرطبیعی.

• جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی رژیم غذایی بیمار.

• ارزیابی عوامل خطر ثانویه مانند:

  • رژیم غذایی ناسالم

  • مصرف سیگار و الکل

  • اضافه‌وزن و چاقی

  • استرس بالا

💡 جمع‌بندی:
🔹 برخی از بیماری‌های قلبی‌عروقی منشأ ژنتیکی دارند و نیاز به ارزیابی دقیق دارند.
🔹 شناخت این بیماری‌ها به تشخیص زودهنگام، پیشگیری از عوارض و انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند.
🔹 پرستاران باید تاریخچه‌ی خانوادگی و بالینی بیماران را با دقت بررسی کرده و در صورت لزوم، آزمایش‌های تکمیلی را پیشنهاد دهند.

🔹 ارزیابی عادات طبیعی روده و مثانه در بیماران قلبی ضروری است.

✅ شب‌ادراری (Nocturia):

• شب‌ادراری در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی (HF) شایع است.

• تجمع مایعات در بافت‌های تحتانی بدن (ادم) در طول روز، هنگام دراز کشیدن در شب، وارد سیستم گردش خون شده و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، که منجر به افزایش تولید ادرار در شب می‌شود.

✅ مانور والسالوا (Valsalva Maneuver) و خطر سنکوپ:

• زور زدن هنگام دفع مدفوع باعث افزایش فشار روی بارورسپتورها و تحریک عصب واگ می‌شود.

• نتیجه: کاهش ضربان قلب و احتمال سنکوپ (غش).

• همین اتفاق ممکن است هنگام دفع ادرار نیز رخ دهد.

✅ عوارض گوارشی ناشی از داروهای قلبی:

• بسیاری از داروهای قلبی باعث عوارض گوارشی یا خونریزی می‌شوند.

• ارزیابی علائمی مانند نفخ، اسهال، یبوست، سوءهاضمه، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ ضروری است.

• بیمارانی که داروهای ضدپلاکتی (مانند آسپرین، کلوپیدوگرل) یا ضدانعقادی (مانند وارفارین، ریواروکسابان) مصرف می‌کنند، باید از نظر وجود خون در ادرار یا مدفوع بررسی شوند.

فعالیت و ورزش (Activity and Exercise)

🔹 کاهش تدریجی تحمل فعالیت ممکن است توسط بیمار تشخیص داده نشود.

✅ ارزیابی تغییرات در تحمل فعالیت:

• مقایسه‌ی سطح فعالیت فعلی بیمار با ۶ تا ۱۲ ماه گذشته.

• ظهور علائم جدید یا تغییر علائم هنگام فعالیت (مانند آنژین یا تنگی نفس) می‌تواند نشانه‌ی بیماری عروق کرونری (CAD) باشد.

• این علائم نشان‌دهنده‌ی ایسکمی میوکارد در شرایط افزایش نیاز به اکسیژن (ورزش، استرس، کم‌خونی) هستند و نیاز به ارزیابی پزشکی دارند.

✅ خستگی و نارسایی قلبی:

• خستگی می‌تواند نشانه‌ی کاهش برون‌ده قلبی (کسر جهشی کمتر از ۴۰٪) یا اثر جانبی برخی داروها (مانند بتابلوکرها) باشد.

• تنظیم دوز داروها و آموزش تکنیک‌های حفظ انرژی به بیماران می‌تواند مفید باشد.

✅ بررسی سایر عوامل مرتبط با فعالیت:

• وجود موانع معماری در خانه (مثلاً پله‌ها).

• شرکت در برنامه‌های توانبخشی قلبی.

• بررسی الگوی ورزشی بیمار (شدت، مدت و تعداد جلسات در هفته).

خواب و استراحت (Sleep and Rest)

🔹 اختلالات خواب می‌توانند نشانه‌ای از بدتر شدن بیماری‌های قلبی باشند.

✅ ارتوپنه (Orthopnea):

• احساس تنگی نفس هنگام دراز کشیدن، که بیمار را مجبور به نشستن یا استفاده از چند بالش هنگام خواب می‌کند.

• ارتوپنه نشانه‌ی بدتر شدن نارسایی قلبی است.

✅ تنگی نفس حمله‌ای شبانه (Paroxysmal Nocturnal Dyspnea - PND):

• بیدار شدن ناگهانی با احساس تنگی نفس، معمولاً به دلیل جذب مایعات از اندام‌های تحتانی به جریان خون هنگام خواب.

• این امر باعث افزایش پیش‌بار و احتقان ریوی در بیماران مبتلا به HF می‌شود.

✅ اختلالات خواب ناشی از بیماری قلبی (Sleep-Disordered Breathing - SDB):

• وقفه‌های تنفسی متناوب (آپنه) و تنفس کم‌عمق (Hypopnea) در طول خواب.

• این حالت باعث هیپوکسی متناوب، تحریک سیستم سمپاتیک، و افزایش فشار داخل قفسه‌ی سینه می‌شود که می‌تواند به قلب و عروق آسیب برساند.

• کمبود خواب (کمتر از ۷ ساعت) و خواب بی‌کیفیت با افزایش خطر فشار خون، تصلب شرایین، CAD و سکته مغزی مرتبط است.

✅ آپنه انسدادی خواب (OSA) و بیماری‌های قلبی:

• OSA با نارسایی قلبی و آریتمی‌ها ارتباط دارد.

• CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) درمان اصلی است، اما برخی بیماران در پایبندی به آن مشکل دارند.

• روش‌های دیگر شامل کاهش وزن، دستگاه‌های دهانی (MAD)، تغییر وضعیت خواب، یا جراحی هستند.

✅ ارزیابی پرستاری برای SDB و OSA:

• سوال درباره‌ی خروپف بلند، بیدار شدن‌های مکرر در شب، سردردهای صبحگاهی، یا خواب‌آلودگی شدید روزانه.

• بررسی استفاده‌ی منظم از CPAP یا دستگاه‌های کمکی در بیمارانی که قبلاً تشخیص OSA دریافت کرده‌اند.

ادراک از خود و مفهوم خود (Self-Perception and Self-Concept)

🔹 بیماری‌های مزمن قلبی مانند نارسایی قلبی یا حوادث حاد قلبی مانند سکته‌ی قلبی (MI) می‌توانند بر ادراک بیمار از خود تأثیر بگذارند.

✅ عوامل مؤثر بر پایبندی به درمان:

• باورهای بیمار درباره‌ی بیماری خود.

• درک بیمار از تأثیر بیماری بر زندگی روزمره.

• میزان احساس کنترل بیمار بر وضعیت خود.

✅ سوالات کلیدی پرستاری:

• بیماری قلبی شما چیست؟

• این بیماری چه تأثیری بر سلامت و احساس شما گذاشته است؟

• فکر می‌کنید علت بیماری شما چیست؟

• این بیماری چگونه بر فعالیت‌های روزانه، کار، روابط اجتماعی و نقش شما در خانواده تأثیر گذاشته است؟

• چقدر احساس می‌کنید که می‌توانید این بیماری را کنترل کنید؟

✅ اهمیت پاسخ‌های بیمار:

• پاسخ‌های بیمار به پرستار کمک می‌کند تا برنامه‌ی مراقبتی مناسبی طراحی کند و خدمات حمایتی موردنیاز بیمار را فراهم کند.

نقش‌ها و روابط (Roles and Relationships)

🔹 حمایت اجتماعی نقش مهمی در مدیریت بیماری‌های قلبی دارد.

✅ عوامل تأثیرگذار:

• کاهش مدت بستری در بیمارستان و افزایش نیاز به مراقبت در خانه.

• پیشرفت‌های تکنولوژیکی مانند دفیبریلاتورهای قابل کاشت (ICD) و دستگاه‌های کمکی بطن چپ (LVAD).

• ارتباط بین حمایت اجتماعی ضعیف، افسردگی و پیامدهای نامطلوب قلبی.

✅ سوالات مهم برای ارزیابی حمایت اجتماعی:

• با چه کسی زندگی می‌کنید؟

• چه کسی مراقب اصلی شما در خانه است؟

• چه کسی به شما در مدیریت سلامت کمک می‌کند؟

• آیا بیماری قلبی شما تأثیری بر نقش شما در خانواده گذاشته است؟

• آیا منابع مالی و بیمه‌ی درمانی کافی دارید؟

✅ بررسی نیاز به ارجاع به مددکاری اجتماعی یا سایر خدمات حمایتی بر اساس پاسخ‌های بیمار.

مسائل جنسی و تولیدمثل (Sexuality and Reproduction)

🔹 اختلال عملکرد جنسی در بیماران قلبی دو برابر بیشتر از افراد عادی رخ می‌دهد.

✅ عوامل مؤثر بر کاهش فعالیت جنسی:

• افسردگی و اضطراب.

• ناتوانی جنسی (به‌ویژه در مردان).

• ترس از تشدید بیماری قلبی یا حمله‌ی قلبی حین فعالیت جنسی.

✅ نقش پرستار:

• آغاز گفتگو درباره‌ی مسائل جنسی.

• تشویق بیماران به مطرح کردن نگرانی‌های خود با پزشک یا متخصص قلب.

• مشاوره در مورد سطح ایمنی فعالیت جنسی که معمولاً یک فعالیت بدنی با شدت کم محسوب می‌شود.

• نقش توانبخشی قلبی در بهبود عملکرد جنسی.

💡 جمع‌بندی:
🔹 ارزیابی الگوی خواب، فعالیت، حمایت اجتماعی و ادراک بیمار از بیماری، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران قلبی دارد.
🔹 پرستاران باید مداخلات حمایتی و آموزشی مناسبی برای کمک به بیماران در مدیریت بیماری و تغییر سبک زندگی ارائه دهند.

افسردگی، خودکارآمدی و فعالیت بدنی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری

🔹 پژوهش:
Siow, E., Leung, D. Y., Wong, E. M., et al. (2018). بررسی ارتباط میان علائم افسردگی، خودکارآمدی در انجام ورزش و فعالیت بدنی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری (CAD).
ژورنال: Journal of Cardiovascular Nursing, 33(4), e26–e34.

🔹 هدف پژوهش (Purpose)

• فعالیت بدنی و ورزش می‌توانند خطر عوارض قلبی را در بیماران مبتلا به CAD کاهش دهند.

• بیمارانی که سطح بالاتری از "خودکارآمدی" دارند، احتمال بیشتری دارد که یک برنامه‌ی ورزشی را شروع و حفظ کنند.

• بیماران مبتلا به CAD در معرض خطر افسردگی هستند، که می‌تواند منجر به انزوا و کاهش فعالیت بدنی شود.

• هدف پژوهش: بررسی ارتباط بین علائم افسردگی، خودکارآمدی در انجام ورزش و سطح فعالیت بدنی در بیماران CAD.

• همچنین بررسی این‌که آیا افسردگی می‌تواند این ارتباط را تحت تأثیر قرار دهد.

🔹 طراحی پژوهش (Design)

• یک مطالعه‌ی مقطعی (Cross-Sectional) و اکتشافی.

• جمعیت مورد مطالعه: بیماران بزرگسال مبتلا به CAD که در بخش اورژانس یا داخلی بیمارستان‌های هنگ‌کنگ بستری بودند.

• تعداد شرکت‌کنندگان: ۱۴۹ بیمار.

• روش اجرا:

  • انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه قبل از ترخیص از بیمارستان.

  • جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی وضعیت اجتماعی-اقتصادی، میزان فعالیت بدنی، خودکارآمدی در ورزش، و علائم افسردگی.

  • استفاده از ابزارهای معتبر برای سنجش این متغیرها:

    • پرسشنامه‌ی Godin–Shephard برای سنجش فعالیت بدنی در اوقات فراغت.

    • مقیاس خودکارآمدی برای ورزش (Self-Efficacy for Exercise Scale).

    • ابزار "مرکز مطالعات اپیدمیولوژیک-افسردگی" (Centre for Epidemiological Studies-Depression Tool).

  • جمع‌آوری اطلاعاتی مانند شاخص توده‌ی بدنی (BMI)، تشخیص‌های پزشکی، و تعداد دفعات بستری در بیمارستان از پرونده‌ی بیمارستانی.

🔹 یافته‌های پژوهش (Findings)

✅ مشخصات بیماران:

• میانگین سنی: ۷۳ ± ۱۳ سال (عمدتاً سالمندان).

• اکثر شرکت‌کنندگان مرد، متأهل، دارای خانواده، و وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین بودند.

• حدود ۵۰٪ از بیماران BMI طبیعی داشتند.

• بیش از نیمی از بیماران حداقل سطحی از فعالیت بدنی داشتند.

✅ رابطه‌ی بین خودکارآمدی، افسردگی و فعالیت بدنی:

• بیمارانی که سطح بالاتری از خودکارآمدی داشتند، فعالیت بدنی بیشتری انجام می‌دادند.

• اما این رابطه در بیماران دارای علائم افسردگی ضعیف‌تر بود.

• افرادی که افسرده بودند، خودکارآمدی پایین‌تری داشتند و سطح فعالیت بدنی کمتری داشتند.

🔹 پیامدهای پرستاری (Nursing Implications)

🔹 این پژوهش اهمیت ارزیابی خودکارآمدی، فعالیت بدنی و افسردگی را در بیماران CAD نشان می‌دهد.

✅ مداخلات پیشنهادی:

• ضرورت مداخلات پرستاری برای افزایش خودکارآمدی بیماران در انجام فعالیت بدنی.

• آموزش تغییر سبک زندگی برای بهبود خودکارآمدی و فعالیت بدنی.

• بهبود اعتمادبه‌نفس بیماران افسرده برای شروع یا افزایش سطح فعالیت بدنی.

• کمک به افزایش فعالیت فیزیکی در بیماران CAD که ممکن است در بهبود سلامت قلبی-عروقی تأثیر مثبت داشته باشد.

💡 جمع‌بندی:
🔹 افسردگی می‌تواند تأثیر منفی بر فعالیت بدنی و خودکارآمدی بیماران CAD داشته باشد.
🔹 ارزیابی و مداخلات پرستاری برای بهبود خودکارآمدی در بیماران افسرده می‌تواند به افزایش فعالیت بدنی و بهبود سلامت قلبی کمک کند.
🔹 ارزیابی سابقه‌ی باروری در زنان مبتلا به بیماری‌های قلبی برای کاهش خطرات آینده ضروری است.

🔹 ارزیابی سابقه‌ی باروری در زنان (Reproductive History in Women)

🔹 برای زنان در سنین باروری، به‌ویژه آن‌هایی که دچار نارسایی قلبی شدید هستند، ارزیابی سوابق باروری ضروری است.

✅ عوامل مهم در بررسی سابقه‌ی باروری:

• تعداد و نوع بارداری‌های قبلی.

• برنامه‌های آینده برای بارداری.

• مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی (به‌ویژه در زنان بالای ۳۵ سال که سیگار می‌کشند).

• وضعیت یائسگی.

• مصرف هورمون‌درمانی (HT).

✅ خطرات مرتبط با سابقه‌ی بارداری:

• زنان دارای سابقه‌ی پره‌اکلامپسی، زایمان زودرس، یا تولد نوزاد کم‌وزن، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی هستند.

مقابله و تحمل استرس (Coping and Stress Tolerance)

🔹 اضطراب، افسردگی و استرس تأثیر مهمی بر پیشرفت و بهبود بیماری عروق کرونری (CAD) و نارسایی قلبی (HF) دارند.

🔹 ارتباط افسردگی با بیماری‌های قلبی

✅ شیوع و تأثیرات:

• افسردگی در زنان دو برابر شایع‌تر از مردان است.

• افسردگی تأثیر منفی بر کیفیت زندگی و پیش‌آگهی کلی بیمار دارد.

• بیماران افسرده پس از حمله‌ی قلبی (MI) بیشتر در معرض بستری مجدد در بیمارستان هستند.

✅ عوامل کاهش‌دهنده‌ی خطر افسردگی:

• داشتن روابط پایدار خانوادگی و شغلی.

• سطح تحصیلات بالاتر.

• سبک زندگی سالم.

• عدم وجود بیماری‌های همزمان (مانند دیابت).

✅ عوامل احتمالی مرتبط با افسردگی و CAD:

• عوامل بیولوژیک:

  • اختلالات پلاکتی

  • واکنش‌های التهابی

  • مقاومت به انسولین

• عوامل مرتبط با سبک زندگی:

  • رژیم غذایی نامناسب

  • عدم فعالیت فیزیکی

  • سیگار کشیدن

• عوامل رفتاری:

  • سوءمصرف مواد

  • بیکاری

  • انزوای اجتماعی

✅ مشکلات پایبندی بیماران افسرده به درمان:

• عدم تمایل به پیگیری‌های پزشکی و ویزیت‌های دوره‌ای.

• عدم مصرف منظم داروهای تجویزشده.

• عدم تمایل به تغییر سبک زندگی (مانند ترک سیگار، کاهش وزن، ورزش، شرکت در توانبخشی قلبی).

🔹 ارزیابی افسردگی در بیماران قلبی

🔹 تمام بیماران مبتلا به CAD یا HF باید از نظر افسردگی ارزیابی شوند.

✅ علائم شایع افسردگی:

• احساس بی‌ارزشی یا گناه.

• مشکل در به خواب رفتن یا حفظ خواب.

• کاهش علاقه یا لذت از انجام فعالیت‌های روزمره.

• مشکل در تمرکز.

• بی‌قراری.

• تغییرات اخیر در اشتها یا وزن.

✅ ابزار غربالگری توصیه‌شده توسط انجمن قلب آمریکا (AHA): پرسشنامه‌ی سلامت بیمار ۲ (PHQ-2)

🔹 دو سؤال کلیدی که پرستار باید بپرسد:

1. آیا در دو هفته‌ی گذشته علاقه یا لذت کمی برای انجام کارهای روزمره داشته‌اید؟

2. آیا در دو هفته‌ی گذشته احساس ناراحتی، افسردگی یا ناامیدی داشته‌اید؟

🔹 نحوه‌ی نمره‌دهی:

• ۰ = اصلاً

• ۱ = چند روز

• ۲ = بیشتر از نیمی از روزها

• ۳ = تقریباً هر روز

✅ تفسیر نمره:

• نمره‌ی PHQ-2 بین ۰ تا ۶ متغیر است.

• نمره‌ی ۳ یا بیشتر → نیاز به تکمیل پرسشنامه‌ی دقیق‌تر PHQ-9 و ارجاع به پزشک برای ارزیابی بیشتر.

🔹 ارتباط استرس با بیماری‌های قلبی

🔹 استرس می‌تواند باعث افزایش سطح کاتکول‌آمین‌ها و کورتیزول شود، که با رویدادهای قلبی مانند سکته‌ی قلبی (MI) مرتبط است.

✅ ارزیابی استرس در بیماران قلبی:

• بررسی منابع استرس اخیر یا مداوم.

• بررسی روش‌های مقابله‌ی قبلی بیمار با استرس.

• درک بیمار از وضعیت عاطفی خود و میزان توانایی‌اش در مقابله با شرایط فعلی.

✅ مقیاس رتبه‌بندی تنظیم اجتماعی هولمز و راهه (Social Readjustment Rating Scale - Holmes & Rahe, 1967):

• این ابزار میزان استرس زندگی را اندازه‌گیری می‌کند.

• نمونه‌ای از عوامل استرس‌زا در این مقیاس:

  • مرگ همسر

  • طلاق

  • تغییر در مسئولیت‌های شغلی

✅ تفسیر نمره‌ی مقیاس هولمز و راهه:

• کمتر از ۱۵۰ → خطر کم برای بیماری آینده.

• ۱۵۰ تا ۲۹۹ → خطر متوسط.

• ۳۰۰ یا بالاتر → خطر بالا برای بیماری آینده.

✅ مداخلات پرستاری برای بیماران دچار استرس یا افسردگی:

• ارجاع به پرستار متخصص روانپزشکی، روانشناس، روانپزشک یا مددکار اجتماعی در صورت لزوم.

💡 جمع‌بندی:
🔹 افسردگی و استرس نقش مهمی در پیشرفت و عود بیماری‌های قلبی دارند.
🔹 غربالگری بیماران قلبی از نظر افسردگی با ابزارهایی مانند PHQ-2 و ارزیابی سطح استرس از طریق مقیاس هولمز و راهه توصیه می‌شود.
🔹 پرستاران می‌توانند با ارجاع بیماران به متخصصان سلامت روان، ارائه‌ی حمایت اجتماعی و آموزش راهکارهای مدیریت استرس، به بهبود سلامت بیماران کمک کنند.

🔹 معاینه‌ی فیزیکی برای تأیید اطلاعات به‌دست‌آمده از تاریخچه‌ی پزشکی، تعیین وضعیت پایه‌ی بیمار، و ارزیابی پاسخ بیمار به درمان انجام می‌شود.

✅ فراوانی معاینه‌های بعدی بستگی به شرایط بیمار و هدف ارزیابی دارد:

• در محیط‌های سرپایی (کلینیک‌ها): معاینه‌ی متمرکز قلبی هر بار که بیمار مراجعه می‌کند.

• در بیماران بستری: معاینه‌ی دقیق‌تر، حداقل هر ۸ ساعت.

🔹 ارزیابی سیستم قلبی‌عروقی برای یافتن انحرافات از وضعیت طبیعی

✅ عملکرد قلب به‌عنوان یک پمپ:

• کاهش فشار نبض (Pulse Pressure Reduced).

• جابجایی نقطه‌ی بیشینه‌ی ضربان قلب (PMI) از فضای بین‌دنده‌ای پنجم در خط وسط ترقوه‌ای.

• وجود صداهای غیرطبیعی قلب مانند گالوپ (S3, S4) یا سوفل قلبی.

✅ حجم پرشدگی دهلیزی و بطنی و فشارها:

• اتساع ورید ژوگولار (Jugular Venous Distention - JVD).

• ادم محیطی، آسیت (تجمع مایع در شکم)، کراکل در ریه‌ها.

• تغییرات وضعیتی فشار خون (Orthostatic Hypotension).

✅ برون‌ده قلبی (Cardiac Output):

• کاهش فشار نبض، افت فشار خون، تاکی‌کاردی.

• کاهش میزان تولید ادرار، بی‌حالی، یا گیجی.

✅ مکانیسم‌های جبرانی:

• تاکی‌کاردی (برای جبران کاهش برون‌ده قلبی).

• وازوکانستریکشن محیطی (کاهش جریان خون به اندام‌ها برای حفظ خون‌رسانی به اندام‌های حیاتی).

🔹 بررسی وضعیت عمومی بیمار (General Appearance)

✅ سطح هوشیاری و وضعیت ذهنی:

• هشیار، خواب‌آلود (Lethargic)، نیمه‌هوشیار (Stuporous)، یا کما (Comatose).

• آگاهی به زمان، مکان و شخص.

• تغییرات در هوشیاری می‌تواند نشان‌دهنده‌ی کاهش خون‌رسانی به مغز یا وقوع یک رویداد ترومبوآمبولیک (مانند سکته‌ی مغزی) باشد.

✅ نشانه‌های ناراحتی:

• درد، ناراحتی، تنگی نفس، اضطراب.

✅ ارزیابی اندازه‌ی بدن:

• وضعیت وزن: نرمال، اضافه‌وزن، کمبود وزن، یا کاشکسی (Cachexia).

• اندازه‌گیری شاخص توده‌ی بدنی (BMI) و دور کمر برای ارزیابی خطر بیماری عروق کرونری (CAD).

  • چاقی (BMI > 30 kg/m²).

  • تجمع چربی شکمی: دور کمر بیشتر از ۴۰ اینچ (۱۰۲ سانتی‌متر) در مردان و ۳۵ اینچ (۸۸ سانتی‌متر) در زنان.

🔹 معاینه‌ی پوست و اندام‌ها (Skin and Extremities Assessment)

✅ ارزیابی وضعیت پوست:

• بررسی رنگ، دما، و بافت پوست در تمامی نواحی بدن.

• یافتن نشانه‌های مشکلات حاد یا مزمن در گردش خون شریانی یا وریدی.

✅ انسداد حاد جریان خون شریانی در اندام‌ها – "شش P":

1. درد (Pain).

2. پالور (Pallor) - رنگ‌پریدگی.

3. نبود نبض (Pulselessness).

4. پارستزی (Paresthesia) - احساس گزگز و بی‌حسی.

5. پویکیلوترمی (Poikilothermia) - سرد شدن اندام.

6. فلج (Paralysis) - کاهش یا از دست دادن حرکت.

✅ مراقبت از محل کاتتریزاسیون پس از اقدامات قلبی:

• استفاده از رگ‌های بازو یا پاها برای ورود کاتتر در روش‌هایی مانند آنژیوگرافی قلب.

• مصرف داروهای ضدانعقاد (مانند هپارین) طی این پروسه، که ممکن است باعث کبودی یا هماتوم کوچک در محل ورود کاتتر شود.

• هماتوم‌های بزرگ خطرناک بوده و ممکن است باعث کاهش حجم خون و برون‌ده قلبی شوند، بنابراین محل ورود کاتتر باید مرتب بررسی شود.

✅ ادم محیطی (Peripheral Edema):

• ادم در پاها، مچ‌ها یا ساق پاها.

• ادم ممکن است در ناحیه‌ی ساکرال بیماران بستری که طولانی‌مدت دراز کشیده‌اند، مشاهده شود.

• برای بررسی ادم، پرستار به‌آرامی با انگشت شست روی سطح پشتی پا، پشت قوزک داخلی، روی ساق پا یا ناحیه‌ی ساکرال فشار وارد می‌کند.

• ادم گوده‌گذار (Pitting Edema): ایجاد فرورفتگی در پوست پس از اعمال فشار.

  • درجه‌بندی ادم گوده‌گذار:

    • ۰+: عدم وجود ادم

    • ۱+: ادم خفیف (≤ 0.25 اینچ / ≤ 0.64 سانتی‌متر)

    • ۲+: ادم متوسط (0.25 – 0.5 اینچ / 0.64 – 1.27 سانتی‌متر)

    • ۳+: ادم شدید (0.5 – 1 اینچ / 1.27 – 2.54 سانتی‌متر)

    • ۴+: ادم بسیار شدید (≥ 1 اینچ / ≥ 2.54 سانتی‌متر)

• ادم محیطی در نارسایی قلبی (HF)، ترومبوز ورید عمقی (DVT) و نارسایی مزمن وریدی دیده می‌شود.

✅ ارزیابی زمان پرشدگی مویرگی (Capillary Refill Time):

• زمان طبیعی بازگشت رنگ به بستر ناخن بعد از فشار: ≤ ۲ ثانیه.

• تأخیر در پرشدگی مویرگی نشان‌دهنده‌ی خون‌رسانی ضعیف، شوک کاردیوژنیک یا نارسایی قلبی است.

✅ چماقی شدن انگشتان (Clubbing of Fingers):

• نشانه‌ی اشباع مزمن پایین اکسیژن در خون.

• معمولاً در بیماری‌های مادرزادی قلبی مشاهده می‌شود.

✅ سایر تغییرات پوستی مرتبط با مشکلات گردش خون:

• ریزش مو، شکنندگی ناخن‌ها، خشکی یا پوسته‌پوسته شدن پوست.

• آتروفی پوست، تغییر رنگ پوست، زخم‌های پوستی.

• این علائم ممکن است نشان‌دهنده‌ی بیماری‌های شریانی یا وریدی مزمن باشند.

💡 جمع‌بندی:
🔹 معاینه‌ی فیزیکی قلبی‌عروقی شامل بررسی عملکرد پمپاژ قلب، پرشدگی دهلیزی-بطنی، برون‌ده قلبی، و مکانیسم‌های جبرانی است.
🔹 ارزیابی دقیق سطح هوشیاری، وضعیت پوست، و جریان خون محیطی برای شناسایی مشکلات قلبی ضروری است.
🔹 بررسی علائمی مانند ادم، چماقی شدن انگشتان، پرشدگی مویرگی و تغییرات پوستی می‌تواند به تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی کمک کند.

چماقی شدن انگشتان (Clubbing of Fingers or Toes) معمولاً ناشی از کاهش مزمن اکسیژن در خون است که در بیماری‌های مادرزادی قلبی و بیماری‌های ریوی پیشرفته مشاهده می‌شود.

سردی و تعریق پوست (Cold Skin & Diaphoresis) می‌تواند به علت کاهش برون‌ده قلبی در شرایطی مانند شوک کاردیوژنیک یا سکته‌ی قلبی حاد باشد. در این شرایط، سیستم عصبی سمپاتیک تحریک شده و موجب انقباض عروق محیطی می‌شود.

سردی، درد و رنگ‌پریدگی انگشتان دست یا پا می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بیماری رینود باشد که در آن شریان‌های کوچک به‌صورت متناوب منقبض شده و جریان خون به انگشتان را کاهش می‌دهند. در این بیماری، پوست ممکن است ابتدا سفید، سپس آبی و در نهایت قرمز شود و با احساس بی‌حسی، گزگز و درد سوزشی همراه باشد.

سیانوز مرکزی (Central Cyanosis) که به‌صورت رنگ آبی در زبان و مخاط دهانی دیده می‌شود، معمولاً به دلیل بیماری‌های قلبی شدید مانند ادم ریوی، شوک کاردیوژنیک و بیماری‌های مادرزادی قلبی رخ می‌دهد. در این شرایط، خون وریدی بدون اکسیژن‌رسانی کافی از ریه‌ها عبور کرده و وارد گردش خون سیستمیک می‌شود.

سیانوز محیطی (Peripheral Cyanosis) که اغلب در ناخن‌ها، بینی، لب‌ها، لاله‌ی گوش و اندام‌ها دیده می‌شود، می‌تواند ناشی از وازوکانستریکشن محیطی باشد. این وضعیت به هموگلوبین زمان بیشتری برای از دست دادن اکسیژن می‌دهد و ممکن است در اثر سرما، اضطراب یا کاهش برون‌ده قلبی ایجاد شود.

کبودی یا اکیموز (Ecchymosis or Bruising) ناشی از نشت خون از عروق خونی به بافت‌های اطراف است و در بیمارانی که داروهای ضدانعقادی یا ضدپلاکتی مصرف می‌کنند، بیشتر مشاهده می‌شود.

ادم اندام‌های تحتانی (Peripheral Edema) معمولاً به علت نارسایی قلبی یا مشکلات عروقی مانند بیماری شریانی محیطی (PAD)، نارسایی مزمن وریدی، ترومبوز ورید عمقی (DVT) و ترومبوفلبیت ایجاد می‌شود.

هماتوم (Hematoma) که به‌صورت تجمع خون لخته‌شده در بافت‌ها ظاهر می‌شود، ممکن است به دلیل خونریزی پس از برداشتن کاتتر یا آسیب بافتی در بیمارانی که داروهای ضدانعقادی یا ضدترومبوتیک مصرف می‌کنند، رخ دهد.

رنگ‌پریدگی پوست (Pallor) به‌ویژه در ناخن‌ها، لب‌ها، مخاط دهانی و اندام‌های تحتانی ممکن است نشان‌دهنده‌ی کم‌خونی یا کاهش خون‌رسانی شریانی باشد. در صورتی که پاها پس از بالا بردن تا زاویه‌ی ۶۰ درجه رنگ‌پریده شوند، احتمال بیماری شریانی محیطی (PAD) مطرح می‌شود.

روبور (Rubor) که به‌صورت تغییر رنگ قرمز-آبی در پاها ظاهر می‌شود، معمولاً ۲۰ ثانیه تا ۲ دقیقه پس از پایین آوردن پاها در وضعیت آویزان دیده می‌شود. این تغییر رنگ نشان‌دهنده‌ی پر شدن مویرگ‌های گشادشده با خون غیراشباع و علامتی از بیماری شریانی محیطی (PAD) است.

زخم‌های پا و مچ پا بسته به علت ایجاد آن‌ها، ظاهر متفاوتی دارند. زخم‌های سطحی، نامنظم و همراه با بافت گرانوله‌ی قرمز تا زرد در ناحیه‌ی قوزک داخلی معمولاً در اثر نارسایی مزمن وریدی رخ می‌دهند. در مقابل، زخم‌های دردناک، عمیق و دایره‌ای‌شکل که پایه‌ی زخم آن‌ها از رنگ‌پریده تا سیاه است، معمولاً به علت ایسکمی طولانی‌مدت ناشی از بیماری شریانی محیطی ایجاد شده و در موارد پیشرفته می‌توانند به گانگرن منجر شوند.

نازک شدن پوست در محل دستگاه‌های قلبی کاشته‌شده (Thinning of Skin Over Cardiac Implantable Devices) می‌تواند نشان‌دهنده‌ی فرسایش و بیرون‌زدگی دستگاه از طریق پوست باشد، که نیاز به ارزیابی فوری دارد.

گزانتلاسما (Xanthelasma) که به‌صورت پلاک‌های زردرنگ برجسته در ناحیه‌ی داخلی پلک‌ها ظاهر می‌شود، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی سطح بالای کلسترول خون (هیپرکلسترولمی) باشد و باید به‌عنوان یک نشانه‌ی بالقوه از بیماری‌های قلبی‌عروقی در نظر گرفته شود.

جمع‌بندی:

بسیاری از تغییرات پوستی و علائم در اندام‌ها می‌توانند نشان‌دهنده‌ی مشکلات قلبی‌عروقی جدی باشند. شناسایی این نشانه‌ها می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی، بیماری شریانی محیطی (PAD) و اختلالات انعقادی کمک کند. بررسی دقیق این علائم توسط پرستاران و پزشکان برای مدیریت مناسب بیماران بسیار ضروری است.

فشار خون شریانی (Blood Pressure) نیرویی است که خون هنگام انقباض و استراحت بطن‌ها بر دیواره‌ی شریان‌ها وارد می‌کند. این مقدار تحت تأثیر برون‌ده قلبی، قابلیت ارتجاعی عروق، و حجم و گرانروی خون قرار دارد.

🔴 فشار خون بالا (Hypertension) و پایین (Hypotension)

✅ محدوده‌ی طبیعی فشار خون:
🔹 کمتر از ۱۲۰/۸۰ میلی‌متر جیوه

✅ تعریف فشار خون بالا:

• 🔸 مرحله ۱: ۱۳۰-۱۳۹ سیستولیک یا ۸۰-۸۹ دیاستولیک

• 🔸 مرحله ۲: بیشتر از ۱۴۰ سیستولیک یا بیشتر از ۹۰ دیاستولیک

✅ فشار خون پایین (Hypotension):

• کاهش غیرطبیعی فشار خون که ممکن است باعث سرگیجه، سبکی سر یا غش شود.

📏 فشار نبض (Pulse Pressure)

🔹 فشار نبض = اختلاف بین فشار سیستولیک و دیاستولیک
🔹 مقدار طبیعی: حدود ۴۰ میلی‌متر جیوه

❗ علائم غیرطبیعی:
⚠ فشار نبض باریک (کمتر از ۳۰ mmHg):
🔸 ممکن است نشانه‌ی شوک، نارسایی قلبی، هیپوولمی (کاهش حجم خون)، یا تنگی دریچه‌ی آئورت/میترال باشد.

⚠ فشار نبض وسیع (بیشتر از ۵۰ mmHg):
🔸 ممکن است ناشی از اضطراب، ورزش، برادی‌کاردی، یا شوک سپتیک باشد.

🔄 افت فشار خون وضعیتی (Orthostatic Hypotension)

🔹 زمانی رخ می‌دهد که هنگام ایستادن، فشار سیستولیک حداقل ۲۰ mmHg و فشار دیاستولیک حداقل ۱۰ mmHg کاهش پیدا کند.
🔹 علائم: سرگیجه 🤕، سبکی سر، غش، تاری دید.

✅ علل شایع:

• 🔹 کم‌آبی بدن (Dehydration) → ناشی از مصرف زیاد دیورتیک‌ها یا تعریق زیاد

• 🔹 خونریزی (Bleeding) → به دلیل مصرف داروهای ضدانعقادی

• 🔹 گشاد شدن عروق (Vasodilation) → در اثر مصرف نیتروگلیسیرین یا داروهای ضداسپاسم

📉 مثالی از تغییرات فشار خون در یک بیمار مبتلا به افت فشار خون وضعیتی:
🔹 🛌 خوابیده: ۱۲۰/۷۰ mmHg، ضربان قلب: ۷۰ bpm
🔹 🪑 نشسته: ۱۰۰/۵۵ mmHg، ضربان قلب: ۹۰ bpm
🔹 🚶‍♂️ ایستاده: ۹۸/۵۲ mmHg، ضربان قلب: ۹۴ bpm

❤️ بررسی نبض شریانی (Arterial Pulses)

🔹 لمس شریان‌ها برای ارزیابی:
✅ 🔹 تعداد ضربان قلب (Pulse Rate)
✅ 🔹 ریتم (منظم یا نامنظم بودن ضربان)
✅ 🔹 شدت و دامنه‌ی نبض (ضعیف، نرمال، یا قوی)
✅ 🔹 وجود انسداد در مسیر جریان خون

📌 نکته:
🔹 نبض طبیعی بین ۵۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است.
🔹 استرس و اضطراب ممکن است باعث افزایش موقت ضربان قلب شوند، بنابراین در صورت بالا بودن نبض، معاینه در زمان آرامش بیمار تکرار شود.

💡 جمع‌بندی

✅ فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰/۸۰ است و فشار خون بالا در دو مرحله تعریف می‌شود.
✅ فشار نبض پایین ممکن است نشانه‌ی کاهش برون‌ده قلبی باشد، در حالی که فشار نبض بالا ممکن است به اتساع عروق یا افزایش حجم ضربه‌ای مرتبط باشد.
✅ افت فشار خون وضعیتی معمولاً به دلیل کاهش حجم داخل عروقی رخ می‌دهد و می‌تواند با افزایش سن تشدید شود.
✅ بررسی نبض شریانی برای تشخیص مشکلات جریان خون و ریتم‌های غیرطبیعی ضروری است.

🔴 💡 توجه: بیماران مبتلا به فشار خون بالا یا پایین باید به طور منظم توسط پزشک یا پرستار کنترل شوند تا از عوارض جدی جلوگیری شود.

افت فشار خون وضعیتی زمانی رخ می‌دهد که فشار سیستولیک حداقل ۲۰ میلی‌متر جیوه یا فشار دیاستولیک حداقل ۱۰ میلی‌متر جیوه در طی ۳ دقیقه پس از ایستادن کاهش یابد. این وضعیت معمولاً با سرگیجه، سبکی سر یا غش همراه است و در بیماران مسن خطر سقوط را افزایش می‌دهد.

✅ مراحل ارزیابی:
1️⃣ بیمار را به مدت ۱۰ دقیقه در وضعیت خوابیده قرار دهید و فشار خون و ضربان قلب را اندازه‌گیری کنید.
2️⃣ بیمار را به وضعیت نشسته منتقل کرده، ۲ دقیقه صبر کنید و مجدداً فشار خون و ضربان قلب را اندازه‌گیری کنید.
3️⃣ اگر بیمار علائم افت فشار ندارد، او را به وضعیت ایستاده منتقل کنید و بلافاصله فشار خون و ضربان قلب را ثبت کنید.
4️⃣ اندازه‌گیری‌ها را هر ۲ دقیقه تا ۱۰ دقیقه ادامه دهید تا افت فشار خون وضعیتی تأیید یا رد شود.
5️⃣ اگر بیمار علائم افت فشار یا سرگیجه داشت، او را فوراً به وضعیت خوابیده بازگردانید.
6️⃣ مقادیر فشار خون و ضربان قلب را در هر وضعیت (خوابیده، نشسته، ایستاده) به همراه علائم بیمار ثبت کنید.

💓 بررسی ریتم نبض (Pulse Rhythm)

✅ ریتم طبیعی نبض معمولاً منظم است، اما در برخی افراد، تغییرات جزئی به دلیل تنفس رخ می‌دهد.

🔸 آریتمی سینوسی (Sinus Arrhythmia):
در این پدیده، ضربان قلب هنگام دم افزایش و هنگام بازدم کاهش می‌یابد که معمولاً در کودکان و بزرگسالان جوان دیده می‌شود.

✅ برای ارزیابی اولیه‌ی نبض یا در صورت نامنظم بودن ریتم، نبض باید با گوشی پزشکی از روی نقطه‌ی ماکزیمم ضربان (PMI) به مدت ۱ دقیقه شمرده شود.

🔴 پالس دفیسیت (Pulse Deficit):
زمانی که نبض شعاعی و نبض قلبی (آسکولتاسیون در نقطه‌ی PMI) اختلاف داشته باشند، نشان‌دهنده‌ی آریتمی‌های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی یا انقباضات زودرس بطنی است.

📊 بررسی شدت و دامنه‌ی نبض (Pulse Amplitude)

شدت نبض بازتابی از فشار خون در شریان‌ها است و باید در دو سمت بدن ارزیابی شود.

✅ مقیاس شدت نبض:

• ۰: غیرقابل لمس یا غایب ❌

• +۱: ضعیف، نخی (Thready)، به سختی قابل لمس، ناپدید شونده با فشار

• +۲: طبیعی ✅

• +۳: قوی و کاملاً قابل لمس

• +۴: بسیار قوی، نبض جهشی (Bounding Pulse)

📌 در مستندسازی شدت نبض، محل نبض و مقیاس عددی را مشخص کنید. مثال:
📍 "نبض شعاعی چپ: +3/4"

🔹 در صورت عدم لمس نبض، از دستگاه داپلر (Doppler Ultrasound) استفاده می‌شود تا جریان خون را از طریق امواج صوتی بررسی کند.

💡 بررسی شکل موج نبض (Pulse Contour)

✅ شکل موج نبض می‌تواند اطلاعات مهمی درباره‌ی وضعیت دریچه‌های قلب ارائه دهد:
🔸 تنگی دریچه‌ی آئورت: نبض ضعیف و کند، همراه با کاهش فشار نبض
🔸 نارسایی آئورت: نبض جهشی شدید، معروف به "نبض چکشی آبی" (Water Hammer Pulse) که با افزایش ناگهانی و کاهش سریع همراه است.

📌 برای بررسی دقیق‌تر، نبض کاروتید به جای نبض شعاعی لمس می‌شود، زیرا انتقال موج نبض به عروق کوچک‌تر ممکن است ویژگی‌های آن را تغییر دهد.

🩺 لمس نبض‌های شریانی (Palpation of Arterial Pulses)

برای ارزیابی گردش خون محیطی، نبض‌های شریانی در نقاطی که شریان‌ها به سطح پوست نزدیک هستند لمس می‌شوند.

✅ مناطق رایج برای لمس نبض:
✔ تمپورال (Temporal)
✔ کاروتید (Carotid)
✔ براکیال (Brachial)
✔ رادیال (Radial)
✔ فمورال (Femoral)
✔ پوپلیته (Popliteal)
✔ دورسالیس پدیس (Dorsalis Pedis)
✔ تیبیال خلفی (Posterior Tibial)

📌 نکات مهم هنگام لمس نبض:
🚨 از لمس هم‌زمان دو شریان کاروتید اجتناب کنید، زیرا ممکن است باعث کاهش جریان خون به مغز شود.
🚨 فشار بیش از حد هنگام لمس نبض، به‌ویژه در شریان‌های کوچک‌تر مانند دورسالیس پدیس و تیبیال خلفی، ممکن است باعث ناپدید شدن نبض شود.

🔹 در ۱۰٪ از افراد، نبض دورسالیس پدیس قابل لمس نیست، اما معمولاً نبض تیبیال خلفی کافی برای خون‌رسانی به پاها را فراهم می‌کند.

🔔 نکات کلیدی و هشدارها (Quality and Safety Nursing Alert)

⚠ لمس هم‌زمان دو نبض کاروتید ممکن است باعث کاهش جریان خون به مغز شود، پس از این کار خودداری کنید.
⚠ در بیمارانی که نبض‌های محیطی آن‌ها ضعیف است، استفاده از داپلر ضروری است.
⚠ در بیماران مبتلا به آریتمی، نبض‌های محیطی ممکن است غیرقابل اعتماد باشند و ارزیابی از طریق PMI ضروری است.

💡 جمع‌بندی

✅ افت فشار خون وضعیتی باید از طریق تغییر وضعیت بیمار و اندازه‌گیری مکرر فشار خون ارزیابی شود.
✅ ریتم نبض باید منظم باشد و هرگونه اختلاف بین نبض شعاعی و نبض قلبی نشان‌دهنده‌ی آریتمی است.
✅ شدت نبض در یک مقیاس از ۰ تا ۴ ثبت می‌شود و تغییرات آن می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات گردش خون باشد.
✅ شکل موج نبض می‌تواند اطلاعات مهمی درباره‌ی دریچه‌های قلبی ارائه دهد، به‌ویژه در بیماران مبتلا به تنگی یا نارسایی آئورت.
✅ لمس شریان‌های محیطی باید با دقت انجام شود و نبض‌های ضعیف یا غایب نیاز به بررسی بیشتر دارند.

🔴 💡 توجه: بیماران مبتلا به مشکلات قلبی‌عروقی باید به‌طور منظم تحت پایش فشار خون، نبض و ریتم قلب قرار گیرند تا از عوارض جدی پیشگیری شود.

بیماری‌های قلبی نه‌تنها بر قلب بلکه بر سایر سیستم‌های بدن نیز تأثیر می‌گذارند. بررسی دقیق ریه‌ها، شکم، عملکرد کلیه‌ها و تغییرات ناشی از افزایش سن می‌تواند در تشخیص و مدیریت بیماری‌های قلبی حیاتی باشد.

🫁 بررسی سیستم تنفسی (Lungs Assessment)

✅ علائم رایج در بیماران قلبی:
✔ خلط خونی (Hemoptysis): خلط کف‌آلود صورتی، نشانه‌ی ادم حاد ریوی است.
✔ سرفه (Cough): سرفه‌ی خشک و مداوم به دلیل احتقان ریوی در نارسایی قلبی رخ می‌دهد.
✔ کراکلز (Crackles):
🔹 در نارسایی قلبی یا آتلکتازی (به دلیل بی‌حرکتی یا مصرف مسکن‌ها) ایجاد می‌شود.
🔹 ابتدا در قاعده‌ی ریه‌ها شنیده می‌شود، اما ممکن است به تمام ریه گسترش یابد.
✔ ویزینگ (Wheezes):
🔹 به علت فشار ناشی از ادم بینابینی ریوی بر مجاری هوایی رخ می‌دهد.
🔹 بتابلوکرهای غیرانتخابی مانند پروپرانولول ممکن است باعث تنگی مجاری هوایی شوند.

🩻 بررسی سیستم گوارشی و شکم (Abdominal Assessment)

✅ یافته‌های مهم در بیماران قلبی:
✔ اتساع شکم (Abdominal Distension):
🔹 نشانه‌ی آسیت در بیماران مبتلا به نارسایی بطن راست یا نارسایی دوطرفه‌ی قلب
🔹 احتقان وریدی منجر به هپاتواسپلنومگالی (بزرگ شدن کبد و طحال) می‌شود.
✔ بازگشت وریدی کبدی (Hepatojugular Reflux):
🔹 روش تست: بیمار به‌گونه‌ای قرار می‌گیرد که پالس ورید ژوگولار در گردن دیده شود. سپس به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه فشار محکم بر ناحیه‌ی فوقانی راست شکم وارد می‌شود.
🔹 نتیجه‌ی مثبت: اگر ارتفاع ورید ژوگولار ۱ سانتی‌متر یا بیشتر افزایش یابد، احتمال نارسایی قلبی وجود دارد.
✔ اتساع مثانه (Bladder Distension):
🔹 کاهش ادرار ممکن است نشان‌دهنده‌ی کاهش پرفیوژن کلیوی باشد.
🔹 در موارد احتباس ادراری، معاینه‌ی سونوگرافی یا لمس و پرکاشن روی ناحیه‌ی سوپراپوبیک توصیه می‌شود.

🧑‍⚕️ تغییرات ناشی از افزایش سن (Gerontologic Considerations)

✅ ویژگی‌های متفاوت در سالمندان:
✔ نبض‌های محیطی ممکن است واضح‌تر حس شوند به دلیل کاهش الاستیسیته‌ی شریان‌ها
✔ در بیماران مبتلا به COPD، اندازه‌ی قفسه‌ی سینه بزرگ‌تر شده و اپکس قلبی قابل لمس نیست.
✔ کیفواسکولیوز (Kyphoscoliosis): تغییر در شکل قفسه‌ی سینه می‌تواند باعث جابجایی محل ضربان اپیکال شود.

✅ فشار خون در سالمندان:
✔ ۴۶٪ از افراد بالغ دچار فشار خون بالا هستند.
✔ خطر ابتلا در افراد آفریقایی-آمریکایی و لاتین‌تباران بیش از ۹۰٪ است.
✔ فشار خون سیستولیک ایزوله (Isolated Systolic Hypertension) به دلیل سفتی شریان‌ها شایع است.
✔ افت فشار وضعیتی (Orthostatic Hypotension): به دلیل اختلال در عملکرد بارورسپتورها و مصرف داروهایی مانند بتابلوکرها، مهارکننده‌های ACE و دیورتیک‌ها ایجاد می‌شود.

✅ صداهای غیرطبیعی قلبی در سالمندان:
✔ S4 شایع است و معمولاً به دلیل کاهش انعطاف‌پذیری بطن چپ در اثر فشار خون بالا ایجاد می‌شود.
✔ S2 معمولاً دارای اسپلیت است.
✔ ۶۰٪ از سالمندان سوفل‌های قلبی دارند، شایع‌ترین آن‌ها سوفل سیستولی نرم ناشی از تصلب دریچه‌ی آئورت است.

💡 جمع‌بندی

✅ بررسی سیستم‌های دیگر مانند ریه، شکم و کلیه برای تشخیص نارسایی قلبی ضروری است.
✅ یافته‌هایی مانند کراتلز در ریه، آسیت در شکم و کاهش ادرار نشانه‌هایی از مشکلات قلبی هستند.
✅ در سالمندان، تغییرات قلبی و عروقی، مانند افت فشار خون وضعیتی و سوفل‌های مرتبط با تصلب دریچه‌ای، رایج هستند.

🔴 💡 توجه: شناخت این تغییرات و یافته‌های غیرطبیعی به تشخیص سریع‌تر و مدیریت بهتر بیماران قلبی کمک می‌کند.